Перевод: с латинского на английский

с английского на латинский

s self towards

  • 1 verto

    verto ( vorto), ti, sum, 3 ( inf. vortier, Plaut. Rud. 3, 6, 48; Lucr. 1, 710; 2, 927; 5, 1199 al.), v. a. and n. [Sanscr. root vart-, to apply one's self, turn; cf. vart-ukas, round].
    I.
    Act., to turn, to turn round or about (syn.: verso, contorqueo).
    A.
    Lit.:

    (luna) eam partem, quaecumque est ignibus aucta, Ad speciem vertit nobis,

    Lucr. 5, 724:

    speciem quo,

    id. 4, 242:

    ora huc et huc,

    Hor. Epod. 4, 9:

    terga,

    Ov. Tr. 3, 5, 6:

    gradu discedere verso,

    id. M. 4, 338:

    verso pede,

    id. ib. 8, 869:

    pennas,

    i. e. to fly away, Prop. 2, 24, 22 (3, 19, 6):

    cardinem,

    Ov. M. 14, 782:

    fores tacito cardine,

    Tib. 1, 6, 12: cadum, to turn or tip up, Hor. C. 3, 29, 2:

    versā pulvis inscribitur hastā,

    inverted, Verg. A. 1, 478:

    verte hac te, puere,

    Plaut. Ps. 1, 3, 29; cf.:

    verti me a Minturnis Arpinum versus,

    Cic. Att. 16, 10, 1:

    cum haesisset descendenti (virgini) stola, vertit se et recollegit,

    Plin. Ep. 4, 11, 9:

    ante tuos quotiens verti me, perfida, postes,

    Prop. 1, 16, 43:

    Pompeiani se verterunt et loco cesserunt,

    turned about, wheeled about, fled, Caes. B. C. 3, 51; cf.:

    vertere terga,

    to turn one's back, run away, betake one's self to flight, id. B. G. 1, 53; 3, 21; id. B. C. 1, 47; 3, 63 fin.; Liv. 1, 14, 9; cf.

    also: hostem in fugam,

    to put to flight, rout, id. 30, 33, 16;

    Auct. B. Afr. 17: iter retro,

    Liv. 28, 3, 1:

    hiems (piscis) ad hoc mare,

    Hor. Epod. 2, 52: fenestrae in viam versae, turned or directed towards, looking towards, Liv. 1, 41, 4; cf.:

    mare ad occidentem versum,

    id. 36, 15, 9:

    Scytharum gens ab oriente ad septentrionem se vertit,

    Curt. 7, 7, 3:

    (Maeander) nunc ad fontes, nunc in mare versus,

    Ov. M. 8, 165: terram aratro, to turn up or over, to plough, etc., Hor. S. 1, 1, 28:

    ferro terram,

    Verg. G. 1, 147:

    glaebas (aratra),

    Ov. M. 1, 425; 5, 477:

    solum bidentibus,

    Col. 4, 5:

    agros bove,

    Prop. 3, 7, 43 (4, 6, 43):

    collem,

    Col. 3, 13, 8:

    freta lacertis (in rowing),

    Verg. A. 5, 141:

    ex illā pecuniā magnam partem ad se vortit,

    Cic. Div. in Caecil. 17, 57.—Mid.: vertier ad lapidem, to turn or incline one's self towards, Lucr. 5, 1199:

    congressi... ad caedem vertuntur,

    Liv. 1, 7, 2; so,

    versi in fugam hostes,

    Tac. H. 2, 26; cf.:

    Philippis versa acies retro,

    Hor. C. 3, 4, 26:

    sinit hic violentis omnia verti Turbinibus,

    to whirl themselves about, Lucr. 5, 503:

    magnus caeli si vortitur orbis,

    id. 5, 510:

    vertitur interea caelum,

    revolves, Verg. A. 2, 250:

    squamarum serie a caudā ad caput versā,

    reaching, Plin. 28, 8, 30, § 119.—
    B.
    Trop.
    1.
    In gen., to turn:

    ne ea, quae reipublicae causa egerit, in suam contumeliam vertat,

    Caes. B. C. 1, 8:

    in suam rem litem vertendo,

    Liv. 3, 72, 2:

    usum ejus (olei) ad luxuriam vertere Graeci,

    Plin. 15, 4, 5, § 19; cf.:

    aliquid in rem vertere,

    turn to account, make profitable, Dig. 15, 3, 1 sqq.:

    edocere, quo sese vertant sortes,

    Enn. Trag. v. 64 Vahl.; Verg. A. 1, 671:

    ne sibi vitio verterent, quod abesset a patriā,

    Cic. Fam. 7, 6, 1:

    idque omen in Macedonum metum verterunt Tyrii,

    Curt. 4, 2, 13:

    in religionem vertentes comitia biennic habita,

    making a matter of religious scruple, Liv. 5, 14, 2:

    aquarum insolita magnitudo in religionem versa,

    id. 30, 38, 10; cf. id. 26, 11, 3:

    id ipsum quod iter belli esset obstructum, in prodigium et omen imminentium cladium vertebatur,

    Tac. H. 1, 86 fin.:

    vertere in se Cotyi data,

    to appropriate, id. A. 2, 64:

    perii! quid agam? quo me vertam?

    Ter. Hec. 4, 1, 1:

    quo se verteret, non habebat,

    Cic. Phil. 2, 29, 74; id. Div. 2, 72, 149:

    Philippus totus in Persea versus,

    inclined towards him, Liv. 40, 5, 9:

    toti in impetum atque iram versi,

    id. 25, 16, 19:

    si bellum omne eo vertat,

    id. 26, 12, 13:

    di vortant bene, Quod agas,

    cause to turn out well, prosper, Ter. Hec. 1, 2, 121; cf. infra, II. B.; so,

    in melius somnia,

    Tib. 3, 4, 95.—
    2.
    In partic.
    a.
    To turn, i. e. to change, aller, transform (syn. muto):

    Juppiter In Amphitruonis vortit sese imaginem,

    Plaut. Am. prol. 121:

    in anginam ego nunc me velim vorti,

    id. Most. 1. 3, 61:

    omnes natura cibos in corpora viva Vertit,

    Lucr. 2, 880: vertunt se fluvii frondes et pabula laeta In pecudes; vertunt pecudes [p. 1978] in corpora nostra Naturam, id. 2, 875 sq.; cf.:

    cum terra in aquam se vertit,

    Cic. N. D. 3, 12, 31:

    verte omnis tete in facies,

    Verg. A. 12, 891:

    ego, quae memet in omnia verti,

    id. ib. 7, 309:

    tot sese vertit in ora,

    id. ib. 7, 328:

    inque deum de bove versus erat,

    Ov. F. 5, 616:

    Auster in Africum se vertit,

    Caes. B. C. 3, 26 fin.; cf. Liv. 30, 24, 7:

    semina malorum in contrarias partes se vertere,

    Cic. Div. 2, 14, 33:

    omnia versa et mutata in pejorem partem,

    id. Rosc. Am. 36, 103:

    cur nunc tua quisquam Vertere jussa potest,

    Verg. A. 10, 35:

    hic continentiam et moderationem in superbiam ac lasciviam vertit,

    Curt. 6, 6, 1; cf.:

    fortuna hoc militiae probrum vertit in gloriam,

    id. 9, 10, 28:

    versus civitatis status,

    Tac. A. 1, 4:

    versis ad prospera fatis,

    Ov. H. 16, 89: solum, to change one's country, i. e. to emigrate or go into exile, Cic. Balb. 11, 28; Amm. 15, 3, 11 et saep.; v. solum. —With abl. (rare and poet.):

    nullā tamen alite verti Dignatur,

    Ov. M. 10, 157; cf.

    muto.—Prov.: in fumum et cinerem vertere,

    to turn into smoke, dissipate, Hor. Ep. 1, 15, 39.—Mid.:

    omnia vertuntur: certe vertuntur amores,

    Prop. 2, 8, 7 (9):

    saevus apertam In rabiem coepit verti jocus,

    Hor. Ep. 2, 1, 149.—
    b.
    To exchange, interchange: nos divitem istum meminimus adque iste pauperes nos;

    vorterunt sese memoriae,

    Plaut. Truc. 2, 1, 11; cf.:

    vorsis gladiis depugnarier,

    id. Cas. 2, 5, 36.—
    c.
    Of literary productions, to turn into another language, to translate (syn.:

    transfero, interpretor, reddo): Philemo scripsit, Plautus vortit barbare,

    Plaut. Trin. prol. 19:

    si sic verterem Platonem, ut verteruntnostri poëtae fabulas,

    Cic. Fin. 1, 3, 7:

    verti etiam multa de Graecis,

    id. Tusc. 2, 11, 26:

    annales Acilianos ex Graeco in Latinum sermonem vertit,

    Liv. 25, 39, 12.—
    d.
    To ply:

    stimulos sub pectore vertit Apollo,

    i. e. stimulates the fury, Verg. A. 6, 101.—
    e.
    In partic., like our to turn upside down, i. e. to overturn, overthrow, subvert, destroy (= everto):

    Callicratidas cum multa fecisset egregie, vertit ad extremum omnia,

    Cic. Off. 1, 24, 84:

    agerent, verterent cuncta,

    Tac. H. 1, 2; id. A. 2, 42; 3, 36:

    Cycnum Vi multā,

    Ov. M. 12, 139:

    fluxas Phrygiae res fundo,

    Verg. A. 10, 88; 1, 20; 2, 652:

    vertere ab imo moenia Trojae,

    id. ib. 5, 810:

    Ilion fatalis incestusque judex... vertit in pulverem,

    Hor. C. 3, 3, 20:

    proceras fraxinos,

    id. ib. 3, 25, 16:

    ab imo regna,

    Sen. Hippol. 562:

    Penates,

    id. Troad. 91:

    puppem,

    Luc. 3, 650:

    fortunas,

    Amm. 28, 3, 1.—
    f.
    Mid., from the idea of turning round in a place, to be engaged in, to be in a place or condition; also to turn, rest, or depend upon a thing:

    jam homo in mercaturā vortitur,

    Plaut. Most. 3, 1, 109:

    res in periculo vortitur,

    id. Merc. 1, 2, 12; Phaedr. 2, 8, 19; so,

    res vertitur in majore discrimine,

    Liv. 6, 36, 7:

    ipse catervis Vertitur in mediis,

    Verg. A. 11, 683:

    omnia in unius potestate ac moderatione vertentur,

    Cic. Verr. 1, 7, 20; so,

    spes civitatis in dictatore,

    Liv. 4, 31, 4:

    totum id in voluntate Philippi,

    id. 37, 7, 8:

    causa in jure,

    Cic. Brut. 39, 145:

    hic victoria,

    Verg. A. 10, 529:

    cum circa hanc consultationem disceptatio omnis verteretur,

    Liv. 36, 7, 1:

    puncto saepe temporis maximarum rerum momenta verti,

    id. 3, 27, 7.— Impers.:

    vertebatur, utrum manerent in Achaico concilio Lacedaemonii, an, etc.,

    Liv. 39, 48, 3.—
    g.
    To ascribe, refer:

    quae fuerunt populis magis exitio quam fames morbique, quaeque alia in deum iras velut ultima malorum vertunt,

    Liv. 4, 9, 3 Weissenb. ad loc.:

    cum omnium secundorum adversorumque in deos verterent,

    id. 28, 11, 1.—
    h.
    = considero; exercitum majorum more vortere, Sall. ap. Serv. ad Verg. A. 5, 408 dub. (Sall. H. inc. 51 Dietsch ad loc.).
    II. A.
    Lit.:

    depulsi aemulatione alio vertunt,

    Tac. A. 1, 18:

    eoque audaciae provectum ut verteret, etc.,

    id. ib. 4, 10:

    utinam mea vocula dominae vertat in auriculas!

    Prop. 1, 16, 28:

    versuros extemplo in fugam omnes ratus,

    Liv. 38, 26, 8 (but in Lucr. 5, 617 the correct read. is cancri se ut vortat).—
    B.
    Trop., to turn, change, etc.:

    jam verterat fortuna,

    Liv. 5, 49, 5:

    libertatem aliorum in suam vertisse servitutem conquerebantur,

    id. 2, 3, 3:

    totae solidam in glaciem vertere lacunae,

    Verg. G. 3, 365: verterat pernicies in accusatorem, Tac. A. 11, 37:

    quod si esset factum, detrimentum in bonum verteret,

    Caes. B. C. 3, 73 fin.:

    ea ludificatio veri in verum vertit,

    Liv. 26, 6, 16: talia incepta, ni in consultorem vertissent, reipublicae pestem factura, against, Sall. H. inc. 89 Dietsch:

    neque inmerito suum ipsorum exemplum in eos versurum,

    Liv. 7, 38, 6:

    si malus est, male res vortunt, quas agit,

    turn out badly, Plaut. Pers. 4, 1, 5; so,

    quae res tibi vertat male,

    Ter. Ad. 2, 1, 37:

    quod bene vertat, castra Albanos Romanis castris jungere jubet (= cum bonis omnibus),

    Liv. 1, 28, 1; 3, 62, 5; 3, 35, 8:

    quod bene verteret,

    Curt. 5, 4, 12; 7, 11, 14:

    hos illi (quod nec vertat bene), mittimus haedos,

    Verg. E. 9, 6.—
    b.
    Annus, mensis vertens, the course or space of a year, of a month:

    anno vertente sine controversiā (petisses),

    Cic. Quint. 12, 40; so,

    anno vertente,

    id. N. D. 2, 20, 53; Nep. Ages. 4, 4; cf.:

    apparuisse numen deorum intra finem anni vertentis,

    Cic. Phil. 13, 10, 22:

    tu si hanc emeris, Numquam hercle hunc mensem vortentem, credo, servibit tibi,

    Plaut. Pers. 4, 4, 76; Macr. S. 1, 14.—
    (β).
    Pregn.: annus vertens, the great year or cycle of the celestial bodies (a space of 15,000 solar years), Cic. Rep. 6, 22, 24.—Hence, ver-sus ( vors-), or (much less freq.) ver-sum ( vors-), adv., turned in the direction of, towards a thing; usu. after the name of a place to which motion is directed (orig. a part., turned towards, facing, etc., and so always in Livy; cf. Liv. 1, 18, 6 Weissenb. ad loc.; 1, 41, 4; 9, 2, 15).
    A.
    Form versus (vors-).
    1.
    After ad and acc.:

    T. Labienum ad Oceanum versus... proficisci jubet,

    Caes. B. G. 6, 33: ad Alpes versus, Cael. ap. Cic. Fam. 8, 15, 2:

    ad Cercinam insulam versus, Auct. B. Afr. 8, 3: ad Cordubam versus, Auct. B. Hisp. 11: modo ad Urbem, modo in Galliam versus,

    Sall. C. 56, 4. —
    2.
    After in and acc.:

    in agrum versus,

    Varr. R. R. 3, 5, 10:

    in forum versus,

    Cic. Lael. 25, 96:

    in Arvernos versus,

    Caes. B. G. 7, 8: si in urbem versus venturi erunt, Traj. ap. Plin. Ep. 10, 78 (82), 3.—
    3.
    After acc. alone (class. only with names of towns and small islands):

    verti me a Minturnis Arpinum versus,

    Cic. Att. 16, 10, 1:

    Brundisium versus,

    id. Fam. 11, 27, 3:

    Ambraciam versus,

    Caes. B. C. 3, 36:

    Massiliam versus,

    id. ib. 2, 3:

    Narbonem versus,

    id. B. G. 7, 7.—
    4.
    After other advv.:

    deorsum versus,

    Cato, R. R. 156, 4:

    sursum versus,

    Cic. Or. 39, 135:

    dimittit quoquo versus legationes,

    Caes. B. G. 7, 4:

    ut quaedam vocabula utroque versus dicantur,

    Gell. 5, 12, 10; cf. the adverbs deorsum, sursum, etc.—
    B.
    Form versum (vors-).
    1.
    After ad and acc.:

    animadvertit fugam ad se versum fieri,

    Sall. J. 58, 4.—
    2.
    After other advv.:

    cunas rursum vorsum trahere,

    Plaut. Am. 5, 1, 60 (63):

    lumbis deorsum versum pressis,

    Varr. R. R. 2, 7, 5:

    vineam sursum vorsum semper ducito,

    Cato, R. R. 33, 1:

    cum undique versum circumfluat,

    Gell. 12, 13, 20:

    utroque vorsum rectum est ingenium meum,

    Plaut. Capt. 2, 3, 8.
    Versus is said by many lexicons to be also a prep.
    , but no ancient authority can be safely cited for this use. The true readings are:

    in Italiam versus,

    Cic. Fam. 4, 12, 1:

    adversus aedem,

    Liv. 8, 20, 8:

    in forum versus,

    Plin. 10, 43, 60, § 121; and perh. in oppidum, Auct. B. Hisp. 21.

    Lewis & Short latin dictionary > verto

  • 2 tracto

    tracto, āvi, ātum ( gen. plur. part. tractantum, Ov. P. 3, 3, 20), 1, v. freq. a. [traho].
    I.
    To draw violently, to drag, tug, haul, etc. (so, very rare): qui te (Hectorem) sic tractavere? Enn. ap. Macr. S. 6, 2 (Trag. v. 96 Vahl.):

    tractatus per aequora campi,

    id. Ann. v. 140 Vahl.:

    tractata comis antistita Phoebi,

    Ov. M. 13, 410:

    malis morsuque ferarum Tractari,

    to be torn, rent, lacerated, Lucr. 3, 889.—
    II.
    To touch, take in hand, handle, manage, wield; to exercise, practise, transact, perform, etc. (freq. and class.; cf.: tango, ago, perago).
    A.
    Lit.:

    ut ea, quae gustemus, olfaciamus, tractemus, audiamus, etc.,

    Cic. Tusc. 5, 38, 111:

    numquam temere tinnit tintinnabulum, nisi qui illud tractat,

    Plaut. Trin. 4, 2, 163:

    aliquid manibus,

    id. Poen. 1, 2, 103:

    tractavisti hospitam ante aedes meas,

    id. Mil. 2, 6, 30:

    mateilionem Corinthium cupidissime tractans,

    Cic. Par. 5, 2, 38:

    volucra, quae non possum tractare sine magno gemitu,

    id. Att. 12, 22, 1:

    aret Pellis et ad tactum tractanti dura resistit,

    Verg. G. 3, 502:

    puer unctis Tractavit calicem manibus,

    Hor. S. 2, 4, 79:

    vitulos consuescere manu tractari,

    Col. 6, 2, 1:

    tractat inauratae consona fila lyrae,

    i. e. strikes, plays upon, Ov. Am. 1, 8, 60: necdum res igni scibant tractare, to prepare, i. e. to cook, dress, Lucr. 5, 953:

    solum terrae aere,

    id. 5, 1289; cf.:

    lutosum agrum,

    i. e. to till, Col. 2, 4, 5:

    tractari tuerique vites,

    Cic. Fin. 5, 14, 39:

    ceram pollice,

    Ov. M. 10, 285; cf. id. ib. 8, 196:

    lanam,

    Just. 1, 3:

    lanuginem,

    Suet. Ner. 34:

    gubernacula,

    to manage, Cic. Sest. 9, 20:

    tela,

    to wield, Liv. 7, 32, 11; cf.:

    speciosius arma,

    Hor. Ep. 1, 18, 53:

    servus, qui meam bibliothecen multorum nummorum tractavit,

    has taken care of, had charge of, Cic. Fam. 13, 77, 3; cf.: eras tu quaestor;

    pecuniam publicam tu tractabas,

    id. Div. in Caecil. 10, 32:

    rationem Prusensium,

    Plin. Ep. 10, 28, 5.—
    B. 1.
    In gen.: ut ne res temere tractent turbidas, Enn. ap. Cic. de Or. 1, 45, 199 (Trag. v. 189 Vahl.):

    suam rem minus caute et cogitate,

    Plaut. Trin. 2, 2, 46:

    causas amicorum tractare atque agere,

    Cic. de Or. 1, 37, 170:

    causam difficiliorem,

    id. Fam. 3, 12, 3:

    condiciones,

    Caes. B. C. 3, 28:

    bellum,

    to conduct, carry on, Liv. 23, 28, 4; Tac. A. 1, 59; Just. 9, 8, 12; 22, 5, 4:

    proelia,

    Sil. 15, 466; cf.:

    vitam vulgivago more ferarum,

    to lead, pass, spend, Lucr. 5, 930; so,

    vitam,

    Auct. Her. 4, 24, 33 (al. transactam):

    imperium,

    Just. 1, 2, 1:

    regna,

    id. 2, 4, 20:

    pauca admodum vi tractata, quo ceteris quies esset,

    Tac. A. 1, 9 fin.:

    artem,

    to practise, Ter. Phorm. prol. 17; Cic. Ac. 2, 7, 22:

    verba vetera,

    to employ, Quint. 11, 1, 6:

    personam in scenā,

    to perform, act, represent, id. Rosc. Com. 7, 20; so,

    partes secundas (mimus),

    Hor. Ep. 1, 18, 14:

    animos,

    Cic. Or. 28, 97; cf. Quint. 11, 1, 85.—Reflex.:

    quo in munere ita se tractavit, ut, etc.,

    has so conducted himself, Cic. Fam. 13, 12, 1; so,

    ita me in re publicā tractabo, ut meminerim, etc.,

    id. Cat. 3, 12, 29.—
    2.
    In partic.
    a.
    To treat, use, or conduct one ' s self towards a person in any manner:

    ego te, ut merita es de me, tractare exsequar,

    Plaut. As. 1, 3, 8: haec arte tractabat virum, ut, etc., Ter. Heaut. 2, 3, 125:

    omnibus rebus eum ita tractes, ut, etc.,

    Cic. Fam. 1, 3:

    non tractabo ut consulem,

    id. Phil. 2, 5, 10:

    aliquem liberaliter,

    id. Verr. 1, 8, 23:

    nec liberalius nec honorificentius potuisse tractari,

    id. Fam. 13, 27, 2:

    pater parum pie tractatus a filio,

    id. Cael. 2, 3:

    mercatores ac navicularii injuriosius tractati,

    id. Imp. Pomp. 5, 11:

    pauloque benignius ipsum Te tractare voles,

    Hor. Ep. 1, 17, 12. —
    b.
    To handle, treat, investigate, discuss any thing, mentally, orally, or in writing (cf.: dissero, disputo, ago). ( a) With acc.:

    quem ad modum quamque causam tractare conveniat,

    Auct. Her. 2, 2, 2:

    oratori omnia quaesita, audita, lecta, disputata, tractata, agitata esse debent,

    Cic. de Or. 3, 14, 54:

    habeat omnes philosophiae notos et tractatos locos,

    id. Or. 33, 118:

    causas amicorum,

    id. de Or. 1, 37, 170:

    tractata res,

    id. Rep. 3, 3, 4:

    definitiones fortitudinis,

    id. Tusc. 4, 24, 53:

    partem philosophiae,

    id. Ac. 1, 8, 30:

    constantiam,

    id. Lael. 18, 65; cf. id. ib. 22, 82:

    ibi consilia decem legatorum tractabantur,

    Liv. 33, 31, 7:

    fama fuit... tractatas inter Eumenen et Persea condiciones amicitiae,

    id. 44, 13, 9:

    scrupulosius tractabo ventos,

    Plin. 2, 46, 45, § 118: prima elementa, Quint. prooem. 21;

    1, 1, 23: locus, qui copississime a Cicerone tractatur,

    id. 1, 4, 24; 7, 2, 43:

    aliquid memori pectore,

    to ponder, reflect upon, Juv. 11, 28; cf.:

    tractare proeliorum vias,

    Tac. A. 2, 5: ut quaestio diligentius tractaretur, Aug. Civ. Dei, 2, 21, 1.—
    (β).
    With de and abl. (mostly postAug.):

    de officii parte,

    Sen. Contr. 2, 1 (9), 20 (dub.;

    Madv. and Kiessl. partem): quoniam de religionibus tractabatur,

    Tac. A. 3, 71:

    ubi de figuris orationis tractandum erit,

    Quint. 1, 5, 5; 2, 13, 14; 2, 20, 10:

    de negotiis,

    to discuss, Suet. Aug. 35 fin.
    (γ).
    With interrog.-clause:

    quo tractatur amicus an inimicus,

    Quint. 5, 10, 29; 7, 2, 56:

    utra sit antiquior (lex),

    id. 7, 7, 8:

    cum tractaret, quinam adipisci principem locum abnuerent, etc.,

    Tac. A. 1, 13.—
    c.
    To negotiate, treat:

    dum de condicionibus tractat,

    Nep. Eum. 5, 7; Suet. Claud. 26:

    de Asiā,

    Just. 37, 3, 4:

    de redimendo filio,

    id. 31, 7, 7.

    Lewis & Short latin dictionary > tracto

  • 3 incumbo

    incumbo, cŭbŭi, cŭbĭtum, ĕre, v. n. [1. incubo], to lay one ' s self upon, to lean or recline upon a thing (cf. ingruo; class., partic. in the trop. sense).
    I.
    Lit., constr. with in, ad, super, or dat.; also with the simple acc.:

    olivae,

    Verg. E. 8, 16:

    in parietem,

    Dig. 39, 2, 28:

    densis ordinibus nunc alii in alios, nunc in scuta incumbentes sustinebant impetus Romanorum,

    Liv. 35, 5, 7:

    toro,

    Verg. A. 4, 650:

    materiae,

    Curt. 8, 10, 25:

    terrae,

    Tac. A. 2, 17:

    super praedam,

    to lie upon, Petr. 80:

    in eum,

    Curt. 6, 9: ad vos, Ov. M. 9, 385:

    cumulatis in aqua sarcinis insuper incumbebant,

    Liv. 22, 2, 8:

    validis incumbere remis,

    Verg. A. 5, 15; 10, 294; Curt. 9, 9, 4.—Of the heavens:

    cava in se convexitas vergit, et cardini suo, hoc est terrae, undique incumbit,

    Plin. 2, 64, 64, § 160:

    mare,

    to cast itself into the sea, id. 5, 32, 40, § 141: fessi arma sua, Sall. Fragm. ap. Serv. ad Verg. A. 9, 229:

    tecto incubuit bubo,

    perched on, Ov. M. 6, 432:

    gladium faciam culcitam, camque incumbam,

    Plaut. Cas. 2, 4, 29.—
    B.
    Transf., to lean or incline towards, to overhang; to rush towards:

    silex prona jugo laevum incumbebat ad amnem,

    Verg. A. 8, 236:

    laurus incumbens arae,

    id. ib. 2, 514: in gladium, to fall on one ' s sword, Cic. Inv. 2, 51, 154:

    gladio,

    Auct. Her. 1, 11, 18:

    ferro,

    Phaedr. 3, 10, 33:

    in hostem,

    to press upon the enemy, Liv. 30, 34, 2; cf.:

    duo duces circumstare urbem... et unum in locum totam periculi molem, omne onus incubuisse,

    id. 27, 40, 6.—
    II.
    Trop.
    A.
    To press upon, burden, oppress, weigh upon:

    incubuere (venti) mari,

    Verg. A. 1, 84:

    tempestas a vertice silvis incubuit,

    id. G. 2, 311:

    gravis incumbens scopulis aestas,

    id. ib. 2, 377:

    febrium terris incubuit cohors,

    Hor. C. 1, 3, 30:

    (aestus) incubuit populo,

    Lucr. 6, 142. — Absol.:

    saevior armis Luxuria incubuit,

    Just. 6, 292.—
    B.
    To bend one ' s attention to, to apply or devote one ' s self to, to exert one ' s self, or take pains with, pay attention to; constr. with in, ad, or dat.:

    rogandis legibus,

    Flor. 3, 16:

    ceris et stilo,

    Plin. Ep. 7, 27, 9:

    labori,

    Sil. 4, 820:

    toto pectore novae cogitationi,

    Tac. Or. 3:

    et animo et opibus in bellum,

    Caes. B. G. 7, 76:

    ut jam inclinato (judici) reliqua incumbat oratio,

    press upon, exert influence on, Cic. de Or. 2, 79, 324; cf.:

    invidia mihi incumbit,

    Tac. A. 14, 54:

    in aliquod studium,

    Cic. de Or. 1, 8, 34:

    in causam,

    id. Phil. 4, 5, 12:

    acrius graviusque ad ulciscendas rei publicae injurias,

    id. ib. 6, 1, 2:

    tota mente in aliquam curam et cogitationem,

    id. Fam. 10, 3, 3:

    toto pectore ad laudem,

    id. ib. 10, 12, 2:

    omni cogitatione curaque in rem publicam,

    id. ib. 1, 2:

    fato urguenti incumbere,

    to press on, hasten, Verg. A. 2, 653.—With inf.:

    sarcire ruinas,

    Verg. G. 4, 249:

    delatorem pervertere,

    Tac. H. 2, 10.—With ut and subj.:

    Appius Claudius... cum suis tum totius nobilitatis viribus incubuit, ut, etc.,

    Liv. 10, 15, 8.— Absol.:

    nunc, nunc incumbere tempus,

    Ov. M. 10, 657.—
    C.
    To incline, choose, be inclined to, lean towards:

    hoc servi esse officium reor,... non quo incumbat eum (i. e. erum) inpellere,

    Plaut. Aul. 4, 1, 8:

    ut eos, qui audiunt, quocumque incubuerit, possit impellere,

    whithersoever he may incline, choose, Cic. de Or. 3, 14, 55:

    eodem incumbunt municipia,

    are inclined the same way, id. Phil. 6, 7, 18:

    ad voluntatem perferendae legis,

    id. Att. 1, 19, 4:

    voluntatum inclinatio ad virum bonum,

    to lean towards, turn to, id. Mur. 26, 53: in causam, Cael. ad Cic. Fam. 8, 11, 3:

    in cupiditatem,

    Cic. Att. 5, 13, 3:

    in illo,

    id. Q. Fr. 3, 8, 6.—
    D.
    To be incumbent upon one as a duty (post-class.):

    accusandi necessitas domino,

    Dig. 48, 2, 5:

    ei probatio,

    ib. 22, 3, 2:

    judici omnium rerum officium,

    ib. 21, 1, 25.

    Lewis & Short latin dictionary > incumbo

  • 4 coicio

    cōnĭcĭo (also conjĭcio and cōicio; cf. Munro ad Lucr. 2, 1061; Laber. ap. Gell. 16, 7, 5), jēci, jectum, 3, v. a. (arch. temp. perf. conjexi, Plaut. Trin. 3, 2, 99) [jacio].
    I.
    To throw or bring together, to unite, = cogo, colligo.
    A.
    Lit. (very rare):

    cum semina rerum coaluerint quae, conjecta repente, etc.,

    Lucr. 2, 1061; cf. id. 2, 1073 sq.:

    palliolum in collum,

    Plaut. Ep. 2, 2, 10; id. Capt. 4, 1, 12 (cf. id. ib. 4, 2, 9:

    collecto pallio): sarcinas in medium,

    Liv. 10, 36, 1 Weissenb. (MSS. in medio); ib. § 13; 31, 27, 7: tecta, quae conjectis celeriter stramentis erant inaedificata, Auct. B. G. 8, 5. —
    B.
    Trop.
    1.
    To throw together in speaking, to dispute, contend, discuss, manage judicially (ante-class.): verba inter sese, to bandy words, Afran. ap. Non. p. 267, 28;

    so without verba: noli, mea mater, me praesente cum patre, conicere,

    id. ib. p. 267, 30;

    p. 268, 3: causam conicere hodie ad te volo (conicere, agere, Non.),

    id. ib. p. 267, 32; cf. the law formula: ante meridiem causam coiciunto, Fragm. XII. Tab. ap. Auct. Her. 2, 13, 20; and Gell. 17, 2, 10.—
    2.
    Like the Gr. sumballein (v. Lidd. and Scott in h. v. III. 2.), to put together logically, connect, unite; hence (causa pro effectu), to draw a conclusion from collected particulars, to conclude, infer, conjecture (not in Quint., who very freq. employed the synon. colligo):

    aliquid ex aliquā re,

    Lucr. 1, 751; 2, 121; Nep. Eum. 2, 2; id. Timoth. 4, 2:

    annos sexaginta natus es aut plus, ut conicio,

    Ter. Heaut. 1, 1, 11:

    quid illud mali est? nequeo satis mirari, neque conicere,

    id. Eun. 3, 4, 9:

    cito conjeci, Lanuvii te fuisse,

    Cic. Att. 14, 21, 1:

    de futuris,

    Nep. Them. 1, 4:

    quam multos esse oporteret, ex ipso navigio,

    Cic. Verr. 2, 5, 28, § 71:

    conicito, possisne necne, etc.,

    Plaut. Cas. 1, 1, 6:

    tu conicito cetera, Quid ego ex hac inopiā capiam,

    Ter. Phorm. 1, 3, 15.—
    b.
    In partic., t. t. of the lang. of augury, to prophesy, foretell, divine from omens, signs ( a dream, oracle, etc.); to interpret an omen, a dream, an oracle, etc.:

    somnium huic,

    Plaut. Curc. 2, 2, 3:

    qui de matre suaviandā ex oraculo Apollinis tam acute arguteque conjecerit,

    Cic. Brut. 14, 53:

    male conjecta maleque interpretata falsa sunt, etc.,

    id. Div. 1, 52, 119; cf. id. ib. 2, 31, 66:

    num igitur quae tempestas impendeat vatis melius coniciet quam gubernator? etc.,

    id. ib. 2, 5, 12:

    bene qui coniciet, vatem hunc perhibebo optumum (transl. of a Greek verse),

    id. ib. 2, 5, 12; cf. conjectura, II., conjector, and conjectrix.—
    II.
    To throw, cast, urge, drive, hurl, put, place, etc., a person or thing with force, quickly, etc., to or towards; and conicere se, to betake, cast, or throw one's self hastily or in flight somewhere (very freq. and class. in prose and poetry).
    A.
    Lit.
    (α).
    With in:

    tela in nostros,

    Caes. B. G. 1, 26; 1, 46; Nep. Dat. 9, 5:

    pila in hostes,

    Caes. B. G. 1, 52: aliquem in carcerem, Cic. Verr. 2, 5, 7, § 17; id. Tusc. 1, 40, 96; Suet. Caes. 17:

    in vincula,

    Caes. B. G. 4, 27; Sall. C. 42, 3; Nep. Milt. 7 fin.; id. Paus. 3, 5; id. Pelop. 5, 1; Liv. 29, 9, 8, and id. 19, 2, 4 et saep.:

    in catenas,

    Caes. B. G. 1, 47 fin.; Liv. 29, 21, 2:

    in compedes,

    Suet. Vit. 12:

    in custodiam,

    Nep. Phoc. 3, 4; Gai Inst. 1, 13; Suet. Aug. 27 al.: incolas vivos constrictosque in flammam, Auct. B. Afr. 87; cf.:

    te in ignem,

    Plaut. Rud. 3, 4, 64:

    in eculeum,

    Cic. Tusc. 5, 5, 13:

    hostem in fugam,

    Caes. B. G. 4, 12:

    exercitum in angustias,

    Curt. 5, 3, 21:

    navem in portum (vis tempestatis),

    Cic. Inv. 2, 32, 98:

    serpentes vivas in vasa fictilia,

    Nep. Hann. 10, 4:

    cultros in guttura velleris atri,

    to thrust into, Ov. M. 7, 245; cf.:

    ferrum in guttura,

    id. ib. 3, 90:

    se in signa manipulosque,

    Caes. B. G. 6, 40:

    se in paludem,

    Liv. 1, 12, 10:

    se in sacrarium,

    Nep. Them. 8, 4:

    se in ultimam provinciam Tarsum usque,

    Cic. Att. 5, 16, 4:

    se in fugam,

    id. Cael. 26, 63; so,

    se in pedes,

    to take to one's heels, Ter. Phorm. 1, 4, 13 (cf.: se conferre in pedes, Enn. ap. Non. p. 518, 20, and Plaut. Bacch. 3, 1, 7; and:

    quin, pedes, vos in curriculum conicitis?

    id. Merc. 5, 2, 91):

    se intro,

    Lucil. 28, 47; Ter. Heaut. 2, 3, 36.—
    (β).
    With dat. (rare):

    alii spolia... Coniciunt igni,

    Verg. A. 11, 194:

    huic dea unum anguem Conicit,

    id. ib. 7, 347:

    facem juveni conjecit,

    id. ib. 7, 456:

    conjectaque vincula collo accipit,

    thrown about the neck, Ov. Tr. 4, 1, 83.—
    (γ).
    With ad:

    animus domicilia mutet ad alias animalium formas conjectus,

    removed, transposed, Sen. Ep. 88, 29.—
    (δ).
    With acc. alone (mostly poet.):

    magnus decursus aquaï Fragmina coniciens silvarum arbustaque tota,

    bearing down, prostrating, Lucr. 1, 284:

    jaculum,

    Verg. A. 9, 698:

    tela,

    Ov. M. 5, 42:

    cultros,

    id. ib. 15, 735:

    thyrsos,

    id. ib. 11, 28:

    venabula manibus,

    id. ib. 12, 454:

    domus inflammata conjectis ignibus,

    Cic. Att. 4, 3, 2:

    telum inbelle sine ictu,

    Verg. A. 2, 544.—
    (ε).
    With inter:

    jaculum inter ilia,

    Ov. M. 8, 412.—
    B.
    Trop., to bring, direct, turn, throw, urge, drive, force something eagerly, quickly to or towards, etc.
    (α).
    With in:

    aliquem in morbum ex aegritudine,

    Plaut. Poen. prol. 69:

    aliquem in laetitiam,

    Ter. Heaut. 2, 3, 51:

    (hostes) in terrorem ac tumultum,

    Liv. 34, 28, 3:

    in metum,

    id. 39, 25, 11:

    in periculum,

    Suet. Oth. 10:

    rem publicam in perturbationes,

    Cic. Fam. 12, 1, 1:

    aliquem in nuptias,

    Ter. And. 3, 4, 23; cf. id. ib. 3, 5, 14;

    4, 1, 43: (Catilinam) ex occultis insidiis in apertum latrocinium,

    Cic. Cat. 2, 1, 1:

    aliquem in tricas,

    Plaut. Pers. 5, 2, 18; Liv. 36, 12, 4:

    se in saginam ad regem aliquem,

    Plaut. Trin. 3, 2, 99: se mirificam in latebram, to fly to (in disputing), Cic. Div. 2, 20, 46:

    se in noctem,

    to commit one's self to the night, travel by night, id. Mil. 19, 49: se mente ac voluntate in versum, to devote or apply one's self with zeal to the art of poetry, id. de Or. 3, 50, 194:

    oculos in aliquem,

    id. Clu. 19, 54; id. Lael. 2, 9; Tac. H. 1, 17:

    orationem tam improbe in clarissimos viros,

    Cic. Sest. 18, 40:

    tantam pecuniam in propylaea,

    to throw away, squander, id. Off. 2, 17, 60; cf.:

    cum sestertium milies in culinam conjecisset (Apicius),

    Sen. Cons. Helv. 10, 9:

    culpam in unum vigilem,

    Liv. 5, 47, 10:

    crimina in tuam nimiam diligentiam,

    Cic. Mur. 35, 73:

    maledicta in ejus vitam,

    id. Planc. 12, 31: causas tenues simultatum in gregem locupletium, i. e. to cause, occasion, Auct. B. Alex. 49:

    crimen in quae tempora,

    Liv. 3, 24, 5:

    omen in illam provinciam,

    Cic. Verr. 2, 2, 6, § 18.—
    (β).
    Absol.:

    oculos,

    Cic. de Or. 2, 55, 225:

    petitiones ita conjectae (the fig. taken from aiming at a thing with weapons),

    id. Cat. 1, 6, 15: in disputando conjecit illam vocem Cn. Pompeius, omnes oportere senatui dicto audientes esse, threw out or let fall, etc., Cael. ap. Cic. Fam. 8, 4, 4.—
    * (γ).
    With sub:

    id vos sub legis superbissimae vincula conicitis,

    Liv. 4, 4, 10.—
    2.
    Of a verbal bringing forward, etc., to urge, press, treat, adduce: rem ubi paciscuntur, in comitio aut in foro causam coiciunto, XII. Tab. ap. Auct. Her. 2, 13, 20: causam coicere ad te volo, Afran. ap. Non. p. 267, 32 (Com. Rel. v. 216 Rib.):

    verba inter se acrius,

    id. ib. p. 267, 27 (Com. Rel. v. 309 ib.): is cum filio Cojecerat nescio quid de ratiunculā, id. ap. Suet. Vit. Ner. 11 (Com. Rel. v. 191 ib.).—
    3.
    To throw, place, put into, include in, etc.: eum fasciculum, quo illam (epistulam) conjeceram, Cic. Att. 2, 13, 1:

    ex illo libello, qui in epistulam conjectus est,

    id. ib. 9, 13, 7:

    conjeci id (prooemium) in eum librum, quem tibi misi,

    id. ib. 16, 6, 4:

    pluraque praeterea in eandem epistulam conjeci,

    id. ib. 7, 16, 1; cf.:

    quod multos dies epistulam in manibus habui... ideo multa conjecta sunt aliud alio tempore,

    id. Q. Fr. 3, 1, 7, § 23:

    legem in decimam tabulam,

    id. Leg. 2, 25, 64; id. Caecin. 22, 63.

    Lewis & Short latin dictionary > coicio

  • 5 conicio

    cōnĭcĭo (also conjĭcio and cōicio; cf. Munro ad Lucr. 2, 1061; Laber. ap. Gell. 16, 7, 5), jēci, jectum, 3, v. a. (arch. temp. perf. conjexi, Plaut. Trin. 3, 2, 99) [jacio].
    I.
    To throw or bring together, to unite, = cogo, colligo.
    A.
    Lit. (very rare):

    cum semina rerum coaluerint quae, conjecta repente, etc.,

    Lucr. 2, 1061; cf. id. 2, 1073 sq.:

    palliolum in collum,

    Plaut. Ep. 2, 2, 10; id. Capt. 4, 1, 12 (cf. id. ib. 4, 2, 9:

    collecto pallio): sarcinas in medium,

    Liv. 10, 36, 1 Weissenb. (MSS. in medio); ib. § 13; 31, 27, 7: tecta, quae conjectis celeriter stramentis erant inaedificata, Auct. B. G. 8, 5. —
    B.
    Trop.
    1.
    To throw together in speaking, to dispute, contend, discuss, manage judicially (ante-class.): verba inter sese, to bandy words, Afran. ap. Non. p. 267, 28;

    so without verba: noli, mea mater, me praesente cum patre, conicere,

    id. ib. p. 267, 30;

    p. 268, 3: causam conicere hodie ad te volo (conicere, agere, Non.),

    id. ib. p. 267, 32; cf. the law formula: ante meridiem causam coiciunto, Fragm. XII. Tab. ap. Auct. Her. 2, 13, 20; and Gell. 17, 2, 10.—
    2.
    Like the Gr. sumballein (v. Lidd. and Scott in h. v. III. 2.), to put together logically, connect, unite; hence (causa pro effectu), to draw a conclusion from collected particulars, to conclude, infer, conjecture (not in Quint., who very freq. employed the synon. colligo):

    aliquid ex aliquā re,

    Lucr. 1, 751; 2, 121; Nep. Eum. 2, 2; id. Timoth. 4, 2:

    annos sexaginta natus es aut plus, ut conicio,

    Ter. Heaut. 1, 1, 11:

    quid illud mali est? nequeo satis mirari, neque conicere,

    id. Eun. 3, 4, 9:

    cito conjeci, Lanuvii te fuisse,

    Cic. Att. 14, 21, 1:

    de futuris,

    Nep. Them. 1, 4:

    quam multos esse oporteret, ex ipso navigio,

    Cic. Verr. 2, 5, 28, § 71:

    conicito, possisne necne, etc.,

    Plaut. Cas. 1, 1, 6:

    tu conicito cetera, Quid ego ex hac inopiā capiam,

    Ter. Phorm. 1, 3, 15.—
    b.
    In partic., t. t. of the lang. of augury, to prophesy, foretell, divine from omens, signs ( a dream, oracle, etc.); to interpret an omen, a dream, an oracle, etc.:

    somnium huic,

    Plaut. Curc. 2, 2, 3:

    qui de matre suaviandā ex oraculo Apollinis tam acute arguteque conjecerit,

    Cic. Brut. 14, 53:

    male conjecta maleque interpretata falsa sunt, etc.,

    id. Div. 1, 52, 119; cf. id. ib. 2, 31, 66:

    num igitur quae tempestas impendeat vatis melius coniciet quam gubernator? etc.,

    id. ib. 2, 5, 12:

    bene qui coniciet, vatem hunc perhibebo optumum (transl. of a Greek verse),

    id. ib. 2, 5, 12; cf. conjectura, II., conjector, and conjectrix.—
    II.
    To throw, cast, urge, drive, hurl, put, place, etc., a person or thing with force, quickly, etc., to or towards; and conicere se, to betake, cast, or throw one's self hastily or in flight somewhere (very freq. and class. in prose and poetry).
    A.
    Lit.
    (α).
    With in:

    tela in nostros,

    Caes. B. G. 1, 26; 1, 46; Nep. Dat. 9, 5:

    pila in hostes,

    Caes. B. G. 1, 52: aliquem in carcerem, Cic. Verr. 2, 5, 7, § 17; id. Tusc. 1, 40, 96; Suet. Caes. 17:

    in vincula,

    Caes. B. G. 4, 27; Sall. C. 42, 3; Nep. Milt. 7 fin.; id. Paus. 3, 5; id. Pelop. 5, 1; Liv. 29, 9, 8, and id. 19, 2, 4 et saep.:

    in catenas,

    Caes. B. G. 1, 47 fin.; Liv. 29, 21, 2:

    in compedes,

    Suet. Vit. 12:

    in custodiam,

    Nep. Phoc. 3, 4; Gai Inst. 1, 13; Suet. Aug. 27 al.: incolas vivos constrictosque in flammam, Auct. B. Afr. 87; cf.:

    te in ignem,

    Plaut. Rud. 3, 4, 64:

    in eculeum,

    Cic. Tusc. 5, 5, 13:

    hostem in fugam,

    Caes. B. G. 4, 12:

    exercitum in angustias,

    Curt. 5, 3, 21:

    navem in portum (vis tempestatis),

    Cic. Inv. 2, 32, 98:

    serpentes vivas in vasa fictilia,

    Nep. Hann. 10, 4:

    cultros in guttura velleris atri,

    to thrust into, Ov. M. 7, 245; cf.:

    ferrum in guttura,

    id. ib. 3, 90:

    se in signa manipulosque,

    Caes. B. G. 6, 40:

    se in paludem,

    Liv. 1, 12, 10:

    se in sacrarium,

    Nep. Them. 8, 4:

    se in ultimam provinciam Tarsum usque,

    Cic. Att. 5, 16, 4:

    se in fugam,

    id. Cael. 26, 63; so,

    se in pedes,

    to take to one's heels, Ter. Phorm. 1, 4, 13 (cf.: se conferre in pedes, Enn. ap. Non. p. 518, 20, and Plaut. Bacch. 3, 1, 7; and:

    quin, pedes, vos in curriculum conicitis?

    id. Merc. 5, 2, 91):

    se intro,

    Lucil. 28, 47; Ter. Heaut. 2, 3, 36.—
    (β).
    With dat. (rare):

    alii spolia... Coniciunt igni,

    Verg. A. 11, 194:

    huic dea unum anguem Conicit,

    id. ib. 7, 347:

    facem juveni conjecit,

    id. ib. 7, 456:

    conjectaque vincula collo accipit,

    thrown about the neck, Ov. Tr. 4, 1, 83.—
    (γ).
    With ad:

    animus domicilia mutet ad alias animalium formas conjectus,

    removed, transposed, Sen. Ep. 88, 29.—
    (δ).
    With acc. alone (mostly poet.):

    magnus decursus aquaï Fragmina coniciens silvarum arbustaque tota,

    bearing down, prostrating, Lucr. 1, 284:

    jaculum,

    Verg. A. 9, 698:

    tela,

    Ov. M. 5, 42:

    cultros,

    id. ib. 15, 735:

    thyrsos,

    id. ib. 11, 28:

    venabula manibus,

    id. ib. 12, 454:

    domus inflammata conjectis ignibus,

    Cic. Att. 4, 3, 2:

    telum inbelle sine ictu,

    Verg. A. 2, 544.—
    (ε).
    With inter:

    jaculum inter ilia,

    Ov. M. 8, 412.—
    B.
    Trop., to bring, direct, turn, throw, urge, drive, force something eagerly, quickly to or towards, etc.
    (α).
    With in:

    aliquem in morbum ex aegritudine,

    Plaut. Poen. prol. 69:

    aliquem in laetitiam,

    Ter. Heaut. 2, 3, 51:

    (hostes) in terrorem ac tumultum,

    Liv. 34, 28, 3:

    in metum,

    id. 39, 25, 11:

    in periculum,

    Suet. Oth. 10:

    rem publicam in perturbationes,

    Cic. Fam. 12, 1, 1:

    aliquem in nuptias,

    Ter. And. 3, 4, 23; cf. id. ib. 3, 5, 14;

    4, 1, 43: (Catilinam) ex occultis insidiis in apertum latrocinium,

    Cic. Cat. 2, 1, 1:

    aliquem in tricas,

    Plaut. Pers. 5, 2, 18; Liv. 36, 12, 4:

    se in saginam ad regem aliquem,

    Plaut. Trin. 3, 2, 99: se mirificam in latebram, to fly to (in disputing), Cic. Div. 2, 20, 46:

    se in noctem,

    to commit one's self to the night, travel by night, id. Mil. 19, 49: se mente ac voluntate in versum, to devote or apply one's self with zeal to the art of poetry, id. de Or. 3, 50, 194:

    oculos in aliquem,

    id. Clu. 19, 54; id. Lael. 2, 9; Tac. H. 1, 17:

    orationem tam improbe in clarissimos viros,

    Cic. Sest. 18, 40:

    tantam pecuniam in propylaea,

    to throw away, squander, id. Off. 2, 17, 60; cf.:

    cum sestertium milies in culinam conjecisset (Apicius),

    Sen. Cons. Helv. 10, 9:

    culpam in unum vigilem,

    Liv. 5, 47, 10:

    crimina in tuam nimiam diligentiam,

    Cic. Mur. 35, 73:

    maledicta in ejus vitam,

    id. Planc. 12, 31: causas tenues simultatum in gregem locupletium, i. e. to cause, occasion, Auct. B. Alex. 49:

    crimen in quae tempora,

    Liv. 3, 24, 5:

    omen in illam provinciam,

    Cic. Verr. 2, 2, 6, § 18.—
    (β).
    Absol.:

    oculos,

    Cic. de Or. 2, 55, 225:

    petitiones ita conjectae (the fig. taken from aiming at a thing with weapons),

    id. Cat. 1, 6, 15: in disputando conjecit illam vocem Cn. Pompeius, omnes oportere senatui dicto audientes esse, threw out or let fall, etc., Cael. ap. Cic. Fam. 8, 4, 4.—
    * (γ).
    With sub:

    id vos sub legis superbissimae vincula conicitis,

    Liv. 4, 4, 10.—
    2.
    Of a verbal bringing forward, etc., to urge, press, treat, adduce: rem ubi paciscuntur, in comitio aut in foro causam coiciunto, XII. Tab. ap. Auct. Her. 2, 13, 20: causam coicere ad te volo, Afran. ap. Non. p. 267, 32 (Com. Rel. v. 216 Rib.):

    verba inter se acrius,

    id. ib. p. 267, 27 (Com. Rel. v. 309 ib.): is cum filio Cojecerat nescio quid de ratiunculā, id. ap. Suet. Vit. Ner. 11 (Com. Rel. v. 191 ib.).—
    3.
    To throw, place, put into, include in, etc.: eum fasciculum, quo illam (epistulam) conjeceram, Cic. Att. 2, 13, 1:

    ex illo libello, qui in epistulam conjectus est,

    id. ib. 9, 13, 7:

    conjeci id (prooemium) in eum librum, quem tibi misi,

    id. ib. 16, 6, 4:

    pluraque praeterea in eandem epistulam conjeci,

    id. ib. 7, 16, 1; cf.:

    quod multos dies epistulam in manibus habui... ideo multa conjecta sunt aliud alio tempore,

    id. Q. Fr. 3, 1, 7, § 23:

    legem in decimam tabulam,

    id. Leg. 2, 25, 64; id. Caecin. 22, 63.

    Lewis & Short latin dictionary > conicio

  • 6 intendo

    in-tendo, di, tum and sum, 3, v. a. ( part. intenditus, Fronto, Fer. Als. 3, 11 Mai.), to stretch out or forth, extend.
    I.
    Lit.
    A.
    In hunc intende digitum, hic lenost, point in scorn, Plaut. Ps. 4, 7, 45:

    dextram ad statuam,

    Cic. Att. 16, 15:

    alicui manus,

    Sen. Clem. 1, 25:

    bracchia,

    Ov. M. 10, 58:

    manus,

    id. ib. 8, 107:

    jubet intendi bracchia velis,

    Verg. A. 5, 829:

    intenta bracchia remis, id. ib, 5, 136: ventis vela,

    id. ib. 3, 683:

    nervos aut remittere,

    Plin. 26, 10, 62, § 96:

    cutem,

    id. 8, 35, 53, § 125:

    jamque manus Colchis crinemque intenderat astris,

    Val. Fl. 8, 68.—
    B.
    To bend a bow, etc.:

    ballistam in aliquem,

    Plaut. Bacch. 4, 4, 58:

    arcum,

    Verg. A. 8, 704:

    intentus est arcus in me unum,

    Cic. Sest. 7, 15.—
    C.
    To aim or direct at a thing:

    tela in patriam,

    Cic. Prov. Cons. 9:

    tela intenta jugulis civitatis,

    id. Pis. 2:

    sagittam,

    Verg. A. 9, 590:

    telum in jugulum,

    Plin. Ep. 3, 9.—
    D.
    To stretch or spread out; to stretch, lay or put upon a thing:

    tabernacula carbaseis intenta velis,

    pitched, Cic. Verr. 2, 5, 12, § 30; 2, 5, 31, § 80:

    sella intenta loris,

    Quint. 6, 3, 25:

    stuppea vincula collo Intendunt,

    Verg. A. 2, 237:

    duro intendere bracchia tergo,

    i. e. to bind with the cestus, id. ib. 5, 403:

    locum sertis,

    encircled, surrounded, id. ib. 4, 506:

    vela secundi Intendunt Zephyri,

    swell, fill, id. ib. 5, 33:

    intendentibus tenebris,

    spreading, Liv. 1, 57, 8.—
    II.
    Trop.
    A.
    To strain or stretch towards, to extend:

    aciem acrem in omnes partes intendit,

    turns keen looks on every side, Cic. Tusc. 4, 18, 38:

    aciem longius,

    id. Ac. 2, 25, 80:

    quo intendisset oculos,

    whithersoever he turns his eyes, Tac. A. 4, 70:

    aures ad verba,

    Ov. P. 4, 4, 36: cum putaret licere senatui, et mitigare leges et intendere, to stretch, i. e. increase the rigor of, Plin. Ep. 4, 9, 17:

    numeros intendere nervis,

    Verg. A. 9, 776 (per nervos intentos, Forbig.); cf.:

    strepitum fidis intendisse Latinae,

    Pers. 6, 4.—
    B.
    Esp.
    1.
    To direct towards any thing, to turn or bend in any direction:

    digna est res ubi tu nervos intendas tuos,

    Ter. Eun. 2, 3, 20:

    intendenda in senem est fallacia,

    id. Heaut. 3, 2, 2:

    ut eo quo intendit, cum exercitu mature perveniat,

    Cic. Mur. 9: iter, to direct one ' s course:

    ad explorandum quonam hostes iter intendissent,

    Liv. 31, 33, 6:

    a porta ad praetorem iter intendit,

    id. 36, 21:

    coeptum iter in Italiam,

    id. 21, 29, 6; 27, 46, 9.— Absol.:

    quo nunc primum intendam,

    whither shall I turn? Ter. And. 2, 2, 6.—
    2.
    Intendere animum, to direct one ' s thoughts or attention to any thing: quaero enim non quibus intendam rebus animum, sed, etc., Cic. Fragm. ap. Non. 329, 6:

    parum defigunt animos et intendunt in ea, quae, etc.,

    id. Ac. 2, 15, 46:

    quo animum intendat, facile perspicio,

    id. Verr. 1, 3;

    Liv. praef. 9: intentus animus tuus est ad fortissimum virum liberandum,

    Cic. Phil. 11, 9:

    oculi mentesque ad pugnam intentae,

    Caes. B. G. 3, 26:

    in ea re omnium nostrorum intentis animis,

    id. ib. 3, 22:

    intendere animum in regnum Adherbalis,

    Sall. J. 20, 1:

    ad bellum animum intendit,

    id. ib. 43, 2:

    animum studiis et rebus honestis,

    Hor. Ep. 1, 2, 36:

    considerationem in aliquam rem,

    Cic. Inv. 2, 33:

    omnes cogitationes ad aliquid,

    Liv. 40, 5:

    omnium eo curae sunt intentae,

    Liv. 9, 31; id. 25, 9:

    ad scribendum animum, oculos, manum,

    Plin. Ep. 7, 27, 7: ubi ingenium intenderis, valet, Sall. J. 51, 3:

    eruditionem tuam,

    Plin. Ep. 7, 27, 14. —
    3.
    Hence, intendere alone, to urge on, incite:

    intenderant eum ad cavendi omnia curam tot auditae proditiones,

    Liv. 24, 37:

    aliquem ad custodiae curam,

    id. 21, 49:

    vis omnis intendenda rebus,

    Quint. 10, 7, 21.—
    4.
    To enlarge, spread, extend, magnify:

    intendetur socordia, si nullus ex se metus aut spes,

    Tac. A. 2, 38:

    amici accendendis offensionibus callidi, intendere vera. adgerere falsa,

    exaggerated, id. ib. 2, 57;

    4, 11: gloriam,

    id. ib. 4, 26;

    12, 35: tormentum,

    Cels. 4, 15 init.
    C.
    Absol., to turn one ' s attention to, exert one ' s self for, to purpose, endeavor, intend:

    pergin, sceleste, intendere hanc arguere?

    Plaut. Mil. 2, 4, 27 Brix:

    quod est tibi ante explicandum, quam illuc proficiscare, quo te dicis intendere,

    Cic. de Or. 2, 42:

    quod ubi secus procedit, neque quod intenderat, efficere potest,

    Sall. J. 25, 10:

    quocumque intenderat,

    id. ib. 74, 2; cf. id. ib. 64, 1;

    102, 1: genera lectionum, quae praecipue convenire intendentibus, ut oratores fiant,

    Quint. 10, 1, 45:

    ad nuptias,

    Just. 13, 6.—
    (β).
    With inf.:

    quo ire intenderant,

    Sall. J. 107, 7:

    altum petere intendit,

    Liv. 36, 44.—
    D.
    Intendere se, to exert one ' s self, prepare for any thing:

    se ad firmitatem,

    Cic. Tusc. 2, 23:

    se in rem,

    Quint. 4, 1, 39: qui se intenderunt adversarios in ejus tribunatum, Cael. ap. Cic. Fam. 8, 4, 2.—
    E.
    Intendere animo, to purpose in one ' s mind, to intend:

    si C. Antonius, quod animo intenderat, perficere potuisset,

    Cic. Phil. 10, 4, 9.—
    F.
    To maintain, assert:

    eam sese intendit esse,

    Ter. Eun. 3, 3, 19.—Esp., as leg. t. t., to aver, maintain, assert as a plaintiff in court:

    quo modo nunc intendit,

    Cic. Quint. 29, 88: si quod intendit adversarius tuus, probationibus implere non possit, Vet. cujusd. Jurec. Consult. 6, 16 Huschke; Dig. 10, 4, 9, § 6. —
    G.
    To threaten with any thing, to seek to bring upon, to afflict with:

    alicui actionem perduellionis,

    Cic. Mil. 14:

    alicui litem,

    id. de Or. 1, 10:

    periculum in omnes,

    id. Rosc. Am. 3:

    crimen in aliquem,

    Liv. 9, 26:

    injuriarum formulam,

    Suet. Vit. 7:

    probra et minas alicui,

    Tac. A. 3, 36:

    metum intendere,

    id. ib. 1, 28.—
    H.
    Intendere in se, to contemplate one ' s self: quid sit Deus: totus in se intendat, an ad nos aliquando respiciat, Sen. Q. N. praef. 1.—
    I.
    Intendere alicui, to be intended for a person, Stat. S. 3 praef.—
    K. L.
    In gram., to make long, to use (a syllable) as long:

    primam syllabam intendit, tertiam corripuit,

    Gell. 13, 22. 18. — Hence, P. a. in two forms.
    1.
    inten-tus, a, um.
    A.
    On the stretch, strained, bent:

    arcus,

    Cic. Sen. 10, 37; Plin. 8, 8, 8, § 26.—
    B. (α).
    With dat.:

    quem pueri intenti ludo exercent,

    Verg. A. 7, 380:

    intentus recipiendo exercitui esse,

    Liv. 10, 42, 1.—
    (β).
    With abl.:

    aliquo negotio intentus,

    Sall. C. 2; id. ib. 4; 54.—
    C.
    Absol., eager, intent:

    at Romani domi militiaeque intenti festinare,

    Sall. C. 6, 5:

    senatus nihil sane intentus,

    id. ib. 16, 5:

    intenti exspectant signum,

    Verg. A. 5, 137:

    intenti ora tenebant,

    id. ib. 2, 1:

    totam causam quam maxime intentis, quod aiunt, oculis contemplari,

    Cic. Fl. 11:

    intentaque tuis precibus se praebuit aure,

    Tib. 4, 1, 132. — Comp.:

    intentiore custodia aliquem asservare,

    Liv. 39, 19.— Sup.:

    cum intentissima conquisitione ad triginta milia peditum confecisset,

    Liv. 29, 35:

    intentissima cura aliquid consequi,

    Quint. 10, 1, 111:

    haec omnia intentissima cura acta,

    Liv. 25, 22, 4. —
    D.
    Strict:

    intentum et magnis delictis inexorabilem scias,

    Tac. A. 12, 42:

    intentius delectum habere,

    Liv. 8, 17:

    intentiorem fore disciplinam,

    Tac. A. 12, 42.—
    E.
    Raised:

    intento alimentorum pretio,

    Tac. H. 1, 89. —
    F.
    Of speech and style, vigorous, nervous:

    sermo,

    Cic. de Or. 1, 60, 255:

    pars orationis,

    id. ib. 2, 52, 211. — Adv.: in-tentē, with earnestness, attentively, intently:

    pronuntiare,

    Plin. Ep. 5, 19:

    audire,

    Quint. 2, 2, 13.— Comp. (cf. intense):

    cum delectus intentius haberetur,

    Liv. 8, 17:

    et quo intentius custodiae serventur,

    id. 25, 30, 5:

    apparare proelium,

    id. 8, 1:

    se excusare,

    Tac. A. 3, 35:

    premere obsessos,

    id. ib. 15, 13:

    adesse alicui rei,

    id. ib. 11, 11.— Sup.:

    exspectans intentissime,

    Lampr. Elag. 14. —
    2.
    intensus, a, um.
    A.
    Stretched, [p. 976] tightened, tight: per intensos funes ire, Sen. de Ira, 2, 13.—
    B.
    Violent:

    intensior impetus,

    Sen. Ira, 2, 35:

    virtus in mediocribus modice intensior,

    Nazar. Pan. ad Const. 23, 2.—
    C.
    Attentive; sup., Aug. Ep. 56 al.— Adv.: intensē, violently; comp.: intensius, Fronto de Fer. Als. 3 Mai.; Schol. Juv. 11, 15; sup.:

    intensissime,

    Aug. Mor. Eccl. 19.

    Lewis & Short latin dictionary > intendo

  • 7 intense

    in-tendo, di, tum and sum, 3, v. a. ( part. intenditus, Fronto, Fer. Als. 3, 11 Mai.), to stretch out or forth, extend.
    I.
    Lit.
    A.
    In hunc intende digitum, hic lenost, point in scorn, Plaut. Ps. 4, 7, 45:

    dextram ad statuam,

    Cic. Att. 16, 15:

    alicui manus,

    Sen. Clem. 1, 25:

    bracchia,

    Ov. M. 10, 58:

    manus,

    id. ib. 8, 107:

    jubet intendi bracchia velis,

    Verg. A. 5, 829:

    intenta bracchia remis, id. ib, 5, 136: ventis vela,

    id. ib. 3, 683:

    nervos aut remittere,

    Plin. 26, 10, 62, § 96:

    cutem,

    id. 8, 35, 53, § 125:

    jamque manus Colchis crinemque intenderat astris,

    Val. Fl. 8, 68.—
    B.
    To bend a bow, etc.:

    ballistam in aliquem,

    Plaut. Bacch. 4, 4, 58:

    arcum,

    Verg. A. 8, 704:

    intentus est arcus in me unum,

    Cic. Sest. 7, 15.—
    C.
    To aim or direct at a thing:

    tela in patriam,

    Cic. Prov. Cons. 9:

    tela intenta jugulis civitatis,

    id. Pis. 2:

    sagittam,

    Verg. A. 9, 590:

    telum in jugulum,

    Plin. Ep. 3, 9.—
    D.
    To stretch or spread out; to stretch, lay or put upon a thing:

    tabernacula carbaseis intenta velis,

    pitched, Cic. Verr. 2, 5, 12, § 30; 2, 5, 31, § 80:

    sella intenta loris,

    Quint. 6, 3, 25:

    stuppea vincula collo Intendunt,

    Verg. A. 2, 237:

    duro intendere bracchia tergo,

    i. e. to bind with the cestus, id. ib. 5, 403:

    locum sertis,

    encircled, surrounded, id. ib. 4, 506:

    vela secundi Intendunt Zephyri,

    swell, fill, id. ib. 5, 33:

    intendentibus tenebris,

    spreading, Liv. 1, 57, 8.—
    II.
    Trop.
    A.
    To strain or stretch towards, to extend:

    aciem acrem in omnes partes intendit,

    turns keen looks on every side, Cic. Tusc. 4, 18, 38:

    aciem longius,

    id. Ac. 2, 25, 80:

    quo intendisset oculos,

    whithersoever he turns his eyes, Tac. A. 4, 70:

    aures ad verba,

    Ov. P. 4, 4, 36: cum putaret licere senatui, et mitigare leges et intendere, to stretch, i. e. increase the rigor of, Plin. Ep. 4, 9, 17:

    numeros intendere nervis,

    Verg. A. 9, 776 (per nervos intentos, Forbig.); cf.:

    strepitum fidis intendisse Latinae,

    Pers. 6, 4.—
    B.
    Esp.
    1.
    To direct towards any thing, to turn or bend in any direction:

    digna est res ubi tu nervos intendas tuos,

    Ter. Eun. 2, 3, 20:

    intendenda in senem est fallacia,

    id. Heaut. 3, 2, 2:

    ut eo quo intendit, cum exercitu mature perveniat,

    Cic. Mur. 9: iter, to direct one ' s course:

    ad explorandum quonam hostes iter intendissent,

    Liv. 31, 33, 6:

    a porta ad praetorem iter intendit,

    id. 36, 21:

    coeptum iter in Italiam,

    id. 21, 29, 6; 27, 46, 9.— Absol.:

    quo nunc primum intendam,

    whither shall I turn? Ter. And. 2, 2, 6.—
    2.
    Intendere animum, to direct one ' s thoughts or attention to any thing: quaero enim non quibus intendam rebus animum, sed, etc., Cic. Fragm. ap. Non. 329, 6:

    parum defigunt animos et intendunt in ea, quae, etc.,

    id. Ac. 2, 15, 46:

    quo animum intendat, facile perspicio,

    id. Verr. 1, 3;

    Liv. praef. 9: intentus animus tuus est ad fortissimum virum liberandum,

    Cic. Phil. 11, 9:

    oculi mentesque ad pugnam intentae,

    Caes. B. G. 3, 26:

    in ea re omnium nostrorum intentis animis,

    id. ib. 3, 22:

    intendere animum in regnum Adherbalis,

    Sall. J. 20, 1:

    ad bellum animum intendit,

    id. ib. 43, 2:

    animum studiis et rebus honestis,

    Hor. Ep. 1, 2, 36:

    considerationem in aliquam rem,

    Cic. Inv. 2, 33:

    omnes cogitationes ad aliquid,

    Liv. 40, 5:

    omnium eo curae sunt intentae,

    Liv. 9, 31; id. 25, 9:

    ad scribendum animum, oculos, manum,

    Plin. Ep. 7, 27, 7: ubi ingenium intenderis, valet, Sall. J. 51, 3:

    eruditionem tuam,

    Plin. Ep. 7, 27, 14. —
    3.
    Hence, intendere alone, to urge on, incite:

    intenderant eum ad cavendi omnia curam tot auditae proditiones,

    Liv. 24, 37:

    aliquem ad custodiae curam,

    id. 21, 49:

    vis omnis intendenda rebus,

    Quint. 10, 7, 21.—
    4.
    To enlarge, spread, extend, magnify:

    intendetur socordia, si nullus ex se metus aut spes,

    Tac. A. 2, 38:

    amici accendendis offensionibus callidi, intendere vera. adgerere falsa,

    exaggerated, id. ib. 2, 57;

    4, 11: gloriam,

    id. ib. 4, 26;

    12, 35: tormentum,

    Cels. 4, 15 init.
    C.
    Absol., to turn one ' s attention to, exert one ' s self for, to purpose, endeavor, intend:

    pergin, sceleste, intendere hanc arguere?

    Plaut. Mil. 2, 4, 27 Brix:

    quod est tibi ante explicandum, quam illuc proficiscare, quo te dicis intendere,

    Cic. de Or. 2, 42:

    quod ubi secus procedit, neque quod intenderat, efficere potest,

    Sall. J. 25, 10:

    quocumque intenderat,

    id. ib. 74, 2; cf. id. ib. 64, 1;

    102, 1: genera lectionum, quae praecipue convenire intendentibus, ut oratores fiant,

    Quint. 10, 1, 45:

    ad nuptias,

    Just. 13, 6.—
    (β).
    With inf.:

    quo ire intenderant,

    Sall. J. 107, 7:

    altum petere intendit,

    Liv. 36, 44.—
    D.
    Intendere se, to exert one ' s self, prepare for any thing:

    se ad firmitatem,

    Cic. Tusc. 2, 23:

    se in rem,

    Quint. 4, 1, 39: qui se intenderunt adversarios in ejus tribunatum, Cael. ap. Cic. Fam. 8, 4, 2.—
    E.
    Intendere animo, to purpose in one ' s mind, to intend:

    si C. Antonius, quod animo intenderat, perficere potuisset,

    Cic. Phil. 10, 4, 9.—
    F.
    To maintain, assert:

    eam sese intendit esse,

    Ter. Eun. 3, 3, 19.—Esp., as leg. t. t., to aver, maintain, assert as a plaintiff in court:

    quo modo nunc intendit,

    Cic. Quint. 29, 88: si quod intendit adversarius tuus, probationibus implere non possit, Vet. cujusd. Jurec. Consult. 6, 16 Huschke; Dig. 10, 4, 9, § 6. —
    G.
    To threaten with any thing, to seek to bring upon, to afflict with:

    alicui actionem perduellionis,

    Cic. Mil. 14:

    alicui litem,

    id. de Or. 1, 10:

    periculum in omnes,

    id. Rosc. Am. 3:

    crimen in aliquem,

    Liv. 9, 26:

    injuriarum formulam,

    Suet. Vit. 7:

    probra et minas alicui,

    Tac. A. 3, 36:

    metum intendere,

    id. ib. 1, 28.—
    H.
    Intendere in se, to contemplate one ' s self: quid sit Deus: totus in se intendat, an ad nos aliquando respiciat, Sen. Q. N. praef. 1.—
    I.
    Intendere alicui, to be intended for a person, Stat. S. 3 praef.—
    K. L.
    In gram., to make long, to use (a syllable) as long:

    primam syllabam intendit, tertiam corripuit,

    Gell. 13, 22. 18. — Hence, P. a. in two forms.
    1.
    inten-tus, a, um.
    A.
    On the stretch, strained, bent:

    arcus,

    Cic. Sen. 10, 37; Plin. 8, 8, 8, § 26.—
    B. (α).
    With dat.:

    quem pueri intenti ludo exercent,

    Verg. A. 7, 380:

    intentus recipiendo exercitui esse,

    Liv. 10, 42, 1.—
    (β).
    With abl.:

    aliquo negotio intentus,

    Sall. C. 2; id. ib. 4; 54.—
    C.
    Absol., eager, intent:

    at Romani domi militiaeque intenti festinare,

    Sall. C. 6, 5:

    senatus nihil sane intentus,

    id. ib. 16, 5:

    intenti exspectant signum,

    Verg. A. 5, 137:

    intenti ora tenebant,

    id. ib. 2, 1:

    totam causam quam maxime intentis, quod aiunt, oculis contemplari,

    Cic. Fl. 11:

    intentaque tuis precibus se praebuit aure,

    Tib. 4, 1, 132. — Comp.:

    intentiore custodia aliquem asservare,

    Liv. 39, 19.— Sup.:

    cum intentissima conquisitione ad triginta milia peditum confecisset,

    Liv. 29, 35:

    intentissima cura aliquid consequi,

    Quint. 10, 1, 111:

    haec omnia intentissima cura acta,

    Liv. 25, 22, 4. —
    D.
    Strict:

    intentum et magnis delictis inexorabilem scias,

    Tac. A. 12, 42:

    intentius delectum habere,

    Liv. 8, 17:

    intentiorem fore disciplinam,

    Tac. A. 12, 42.—
    E.
    Raised:

    intento alimentorum pretio,

    Tac. H. 1, 89. —
    F.
    Of speech and style, vigorous, nervous:

    sermo,

    Cic. de Or. 1, 60, 255:

    pars orationis,

    id. ib. 2, 52, 211. — Adv.: in-tentē, with earnestness, attentively, intently:

    pronuntiare,

    Plin. Ep. 5, 19:

    audire,

    Quint. 2, 2, 13.— Comp. (cf. intense):

    cum delectus intentius haberetur,

    Liv. 8, 17:

    et quo intentius custodiae serventur,

    id. 25, 30, 5:

    apparare proelium,

    id. 8, 1:

    se excusare,

    Tac. A. 3, 35:

    premere obsessos,

    id. ib. 15, 13:

    adesse alicui rei,

    id. ib. 11, 11.— Sup.:

    exspectans intentissime,

    Lampr. Elag. 14. —
    2.
    intensus, a, um.
    A.
    Stretched, [p. 976] tightened, tight: per intensos funes ire, Sen. de Ira, 2, 13.—
    B.
    Violent:

    intensior impetus,

    Sen. Ira, 2, 35:

    virtus in mediocribus modice intensior,

    Nazar. Pan. ad Const. 23, 2.—
    C.
    Attentive; sup., Aug. Ep. 56 al.— Adv.: intensē, violently; comp.: intensius, Fronto de Fer. Als. 3 Mai.; Schol. Juv. 11, 15; sup.:

    intensissime,

    Aug. Mor. Eccl. 19.

    Lewis & Short latin dictionary > intense

  • 8 intensus

    in-tendo, di, tum and sum, 3, v. a. ( part. intenditus, Fronto, Fer. Als. 3, 11 Mai.), to stretch out or forth, extend.
    I.
    Lit.
    A.
    In hunc intende digitum, hic lenost, point in scorn, Plaut. Ps. 4, 7, 45:

    dextram ad statuam,

    Cic. Att. 16, 15:

    alicui manus,

    Sen. Clem. 1, 25:

    bracchia,

    Ov. M. 10, 58:

    manus,

    id. ib. 8, 107:

    jubet intendi bracchia velis,

    Verg. A. 5, 829:

    intenta bracchia remis, id. ib, 5, 136: ventis vela,

    id. ib. 3, 683:

    nervos aut remittere,

    Plin. 26, 10, 62, § 96:

    cutem,

    id. 8, 35, 53, § 125:

    jamque manus Colchis crinemque intenderat astris,

    Val. Fl. 8, 68.—
    B.
    To bend a bow, etc.:

    ballistam in aliquem,

    Plaut. Bacch. 4, 4, 58:

    arcum,

    Verg. A. 8, 704:

    intentus est arcus in me unum,

    Cic. Sest. 7, 15.—
    C.
    To aim or direct at a thing:

    tela in patriam,

    Cic. Prov. Cons. 9:

    tela intenta jugulis civitatis,

    id. Pis. 2:

    sagittam,

    Verg. A. 9, 590:

    telum in jugulum,

    Plin. Ep. 3, 9.—
    D.
    To stretch or spread out; to stretch, lay or put upon a thing:

    tabernacula carbaseis intenta velis,

    pitched, Cic. Verr. 2, 5, 12, § 30; 2, 5, 31, § 80:

    sella intenta loris,

    Quint. 6, 3, 25:

    stuppea vincula collo Intendunt,

    Verg. A. 2, 237:

    duro intendere bracchia tergo,

    i. e. to bind with the cestus, id. ib. 5, 403:

    locum sertis,

    encircled, surrounded, id. ib. 4, 506:

    vela secundi Intendunt Zephyri,

    swell, fill, id. ib. 5, 33:

    intendentibus tenebris,

    spreading, Liv. 1, 57, 8.—
    II.
    Trop.
    A.
    To strain or stretch towards, to extend:

    aciem acrem in omnes partes intendit,

    turns keen looks on every side, Cic. Tusc. 4, 18, 38:

    aciem longius,

    id. Ac. 2, 25, 80:

    quo intendisset oculos,

    whithersoever he turns his eyes, Tac. A. 4, 70:

    aures ad verba,

    Ov. P. 4, 4, 36: cum putaret licere senatui, et mitigare leges et intendere, to stretch, i. e. increase the rigor of, Plin. Ep. 4, 9, 17:

    numeros intendere nervis,

    Verg. A. 9, 776 (per nervos intentos, Forbig.); cf.:

    strepitum fidis intendisse Latinae,

    Pers. 6, 4.—
    B.
    Esp.
    1.
    To direct towards any thing, to turn or bend in any direction:

    digna est res ubi tu nervos intendas tuos,

    Ter. Eun. 2, 3, 20:

    intendenda in senem est fallacia,

    id. Heaut. 3, 2, 2:

    ut eo quo intendit, cum exercitu mature perveniat,

    Cic. Mur. 9: iter, to direct one ' s course:

    ad explorandum quonam hostes iter intendissent,

    Liv. 31, 33, 6:

    a porta ad praetorem iter intendit,

    id. 36, 21:

    coeptum iter in Italiam,

    id. 21, 29, 6; 27, 46, 9.— Absol.:

    quo nunc primum intendam,

    whither shall I turn? Ter. And. 2, 2, 6.—
    2.
    Intendere animum, to direct one ' s thoughts or attention to any thing: quaero enim non quibus intendam rebus animum, sed, etc., Cic. Fragm. ap. Non. 329, 6:

    parum defigunt animos et intendunt in ea, quae, etc.,

    id. Ac. 2, 15, 46:

    quo animum intendat, facile perspicio,

    id. Verr. 1, 3;

    Liv. praef. 9: intentus animus tuus est ad fortissimum virum liberandum,

    Cic. Phil. 11, 9:

    oculi mentesque ad pugnam intentae,

    Caes. B. G. 3, 26:

    in ea re omnium nostrorum intentis animis,

    id. ib. 3, 22:

    intendere animum in regnum Adherbalis,

    Sall. J. 20, 1:

    ad bellum animum intendit,

    id. ib. 43, 2:

    animum studiis et rebus honestis,

    Hor. Ep. 1, 2, 36:

    considerationem in aliquam rem,

    Cic. Inv. 2, 33:

    omnes cogitationes ad aliquid,

    Liv. 40, 5:

    omnium eo curae sunt intentae,

    Liv. 9, 31; id. 25, 9:

    ad scribendum animum, oculos, manum,

    Plin. Ep. 7, 27, 7: ubi ingenium intenderis, valet, Sall. J. 51, 3:

    eruditionem tuam,

    Plin. Ep. 7, 27, 14. —
    3.
    Hence, intendere alone, to urge on, incite:

    intenderant eum ad cavendi omnia curam tot auditae proditiones,

    Liv. 24, 37:

    aliquem ad custodiae curam,

    id. 21, 49:

    vis omnis intendenda rebus,

    Quint. 10, 7, 21.—
    4.
    To enlarge, spread, extend, magnify:

    intendetur socordia, si nullus ex se metus aut spes,

    Tac. A. 2, 38:

    amici accendendis offensionibus callidi, intendere vera. adgerere falsa,

    exaggerated, id. ib. 2, 57;

    4, 11: gloriam,

    id. ib. 4, 26;

    12, 35: tormentum,

    Cels. 4, 15 init.
    C.
    Absol., to turn one ' s attention to, exert one ' s self for, to purpose, endeavor, intend:

    pergin, sceleste, intendere hanc arguere?

    Plaut. Mil. 2, 4, 27 Brix:

    quod est tibi ante explicandum, quam illuc proficiscare, quo te dicis intendere,

    Cic. de Or. 2, 42:

    quod ubi secus procedit, neque quod intenderat, efficere potest,

    Sall. J. 25, 10:

    quocumque intenderat,

    id. ib. 74, 2; cf. id. ib. 64, 1;

    102, 1: genera lectionum, quae praecipue convenire intendentibus, ut oratores fiant,

    Quint. 10, 1, 45:

    ad nuptias,

    Just. 13, 6.—
    (β).
    With inf.:

    quo ire intenderant,

    Sall. J. 107, 7:

    altum petere intendit,

    Liv. 36, 44.—
    D.
    Intendere se, to exert one ' s self, prepare for any thing:

    se ad firmitatem,

    Cic. Tusc. 2, 23:

    se in rem,

    Quint. 4, 1, 39: qui se intenderunt adversarios in ejus tribunatum, Cael. ap. Cic. Fam. 8, 4, 2.—
    E.
    Intendere animo, to purpose in one ' s mind, to intend:

    si C. Antonius, quod animo intenderat, perficere potuisset,

    Cic. Phil. 10, 4, 9.—
    F.
    To maintain, assert:

    eam sese intendit esse,

    Ter. Eun. 3, 3, 19.—Esp., as leg. t. t., to aver, maintain, assert as a plaintiff in court:

    quo modo nunc intendit,

    Cic. Quint. 29, 88: si quod intendit adversarius tuus, probationibus implere non possit, Vet. cujusd. Jurec. Consult. 6, 16 Huschke; Dig. 10, 4, 9, § 6. —
    G.
    To threaten with any thing, to seek to bring upon, to afflict with:

    alicui actionem perduellionis,

    Cic. Mil. 14:

    alicui litem,

    id. de Or. 1, 10:

    periculum in omnes,

    id. Rosc. Am. 3:

    crimen in aliquem,

    Liv. 9, 26:

    injuriarum formulam,

    Suet. Vit. 7:

    probra et minas alicui,

    Tac. A. 3, 36:

    metum intendere,

    id. ib. 1, 28.—
    H.
    Intendere in se, to contemplate one ' s self: quid sit Deus: totus in se intendat, an ad nos aliquando respiciat, Sen. Q. N. praef. 1.—
    I.
    Intendere alicui, to be intended for a person, Stat. S. 3 praef.—
    K. L.
    In gram., to make long, to use (a syllable) as long:

    primam syllabam intendit, tertiam corripuit,

    Gell. 13, 22. 18. — Hence, P. a. in two forms.
    1.
    inten-tus, a, um.
    A.
    On the stretch, strained, bent:

    arcus,

    Cic. Sen. 10, 37; Plin. 8, 8, 8, § 26.—
    B. (α).
    With dat.:

    quem pueri intenti ludo exercent,

    Verg. A. 7, 380:

    intentus recipiendo exercitui esse,

    Liv. 10, 42, 1.—
    (β).
    With abl.:

    aliquo negotio intentus,

    Sall. C. 2; id. ib. 4; 54.—
    C.
    Absol., eager, intent:

    at Romani domi militiaeque intenti festinare,

    Sall. C. 6, 5:

    senatus nihil sane intentus,

    id. ib. 16, 5:

    intenti exspectant signum,

    Verg. A. 5, 137:

    intenti ora tenebant,

    id. ib. 2, 1:

    totam causam quam maxime intentis, quod aiunt, oculis contemplari,

    Cic. Fl. 11:

    intentaque tuis precibus se praebuit aure,

    Tib. 4, 1, 132. — Comp.:

    intentiore custodia aliquem asservare,

    Liv. 39, 19.— Sup.:

    cum intentissima conquisitione ad triginta milia peditum confecisset,

    Liv. 29, 35:

    intentissima cura aliquid consequi,

    Quint. 10, 1, 111:

    haec omnia intentissima cura acta,

    Liv. 25, 22, 4. —
    D.
    Strict:

    intentum et magnis delictis inexorabilem scias,

    Tac. A. 12, 42:

    intentius delectum habere,

    Liv. 8, 17:

    intentiorem fore disciplinam,

    Tac. A. 12, 42.—
    E.
    Raised:

    intento alimentorum pretio,

    Tac. H. 1, 89. —
    F.
    Of speech and style, vigorous, nervous:

    sermo,

    Cic. de Or. 1, 60, 255:

    pars orationis,

    id. ib. 2, 52, 211. — Adv.: in-tentē, with earnestness, attentively, intently:

    pronuntiare,

    Plin. Ep. 5, 19:

    audire,

    Quint. 2, 2, 13.— Comp. (cf. intense):

    cum delectus intentius haberetur,

    Liv. 8, 17:

    et quo intentius custodiae serventur,

    id. 25, 30, 5:

    apparare proelium,

    id. 8, 1:

    se excusare,

    Tac. A. 3, 35:

    premere obsessos,

    id. ib. 15, 13:

    adesse alicui rei,

    id. ib. 11, 11.— Sup.:

    exspectans intentissime,

    Lampr. Elag. 14. —
    2.
    intensus, a, um.
    A.
    Stretched, [p. 976] tightened, tight: per intensos funes ire, Sen. de Ira, 2, 13.—
    B.
    Violent:

    intensior impetus,

    Sen. Ira, 2, 35:

    virtus in mediocribus modice intensior,

    Nazar. Pan. ad Const. 23, 2.—
    C.
    Attentive; sup., Aug. Ep. 56 al.— Adv.: intensē, violently; comp.: intensius, Fronto de Fer. Als. 3 Mai.; Schol. Juv. 11, 15; sup.:

    intensissime,

    Aug. Mor. Eccl. 19.

    Lewis & Short latin dictionary > intensus

  • 9 obverto

    ob-verto, ti, sum, 3, v. a.
    I.
    To turn [p. 1249] towards or against, to direct towards any thing (not in Cic. or Cæs.): cujus ob os Graii ora obvertebant sua, Poët. ap. Cic. Tusc. 3, 18, 39; also ap. Cic. Fam. 9, 26, 2:

    mihi cornua,

    Plaut. Ps. 4, 3, 3:

    arcūs in aliquem,

    Ov. M. 12, 605:

    fenestras in aquilonem,

    Plin. 14, 21, 27, § 133:

    pelago proras,

    Verg. A. 6, 3;

    without pelago: cornua velatarum obvertimus antennarum,

    direct, id. ib. 3, 549: obstantes dum vult obvertere remos, to turn against (the water), to play, Ov. M. 3, 676:

    ordines ad clamorem,

    Liv. 27, 18.—
    II.
    Mid., to turn one's self to or towards, turn to any thing:

    obvertor ad undas,

    Ov. H. 19, 191.—Hence, obversus, a, um, P. a., turned towards or against, directed towards.
    A.
    Lit.:

    faciemque obversus in agmen utrumque,

    Ov. M. 12, 467:

    ad matrem,

    Tac. A. 4, 54:

    domicilia (apium) ad orientem,

    Col. 9, 7, 5;

    for which: frons (ornithonis) orienti,

    id. 8, 3, 1:

    Caucasus quā soli est obversus,

    Sol. 65.—With simple acc.:

    obversus orientem,

    App. M. 2, p. 127; cf.:

    profligatis obversis,

    the opponents, enemy, Tac. A. 12, 14.—
    B.
    Trop., turned towards, inclined to, engaged in:

    ad sanguinem, et caedes,

    Tac. H. 3, 83:

    obversi militum studiis,

    id. ib. 3, 11.

    Lewis & Short latin dictionary > obverto

  • 10 data

    1.
    do, dĕdi, dătum, dăre (also in a longer form, dănunt = dant, Pac., Naev., and Caecil. ap. Non. 97, 14 sq.; Plaut. Most. 1, 2, 48; id. Ps. 3, 1, 1 et saep.; cf. Paul. ex Fest. p. 68, 12 Müll.— Subj.:

    duim = dem,

    Plaut. Aul. 4, 6, 6; Ter. Heaut. 1, 1, 38:

    duis,

    Plaut. Capt. 2, 2, 81; id. Men. 2, 1, 42:

    duas = des,

    id. Merc. 2, 3, 67; id. Rud. 5, 3, 12; an old formula in Liv. 10, 19:

    duit,

    Plaut. As. 2, 4, 54; id. Aul. 1, 1, 23; an old formula in Liv. 22, 10 init.:

    duint,

    Plaut. Most. 3, 1, 126; id. Ps. 4, 1, 25; id. Trin. 2, 4, 35; Ter. And. 4, 1, 43; id. Phorm. 3, 2, 34 al.— Imper.: DVITOR, XII. Tab. ap. Plin. 21, 3, 5 ex conject.—Inf.: DASI = dari, acc. to Paul. ex Fest. p. 68, 13 Müll.:

    dane = dasne,

    Plaut. Truc. 2, 4, 22.—The pres. pass., first pers., dor, does not occur), v. a. [Sanscr. dā, da-dā-mi, give; Gr. di-dô-mi, dôtêr, dosis; cf.: dos, donum, damnum], to give; and hence, with the greatest variety of application, passing over into the senses of its compounds, derivatives, and synonyms (edere, tradere, dedere; reddere, donare, largiri, concedere, exhibere, porrigere, praestare, impertire, suppeditare, ministrare, subministrare, praebere, tribuere, offerre, etc.), as, to give away, grant, concede, allow, permit; give up, yield, resign; bestow, present, confer, furnish, afford; offer, etc. (very freq.).
    I.
    In gen.:

    eam carnem victoribus danunt, Naev. ap. Non. l. l.: ea dona, quae illic Amphitruoni sunt data,

    Plaut. Am. prol. 138; cf.:

    patera, quae dono mi illic data'st,

    id. ib. 1, 3, 36:

    dandis recipiendisque meritis,

    Cic. Lael. 8; cf.:

    ut par sit ratio acceptorum et datorum,

    id. ib. 16, 58: ut obsides accipere non dare consuerint, Caes. B. G. 1, 4 fin.:

    obsides,

    id. ib. 1, 19, 1;

    1, 31, 7 et saep.: patriam (sc. mundum) dii nobis communem secum dederunt,

    Cic. Rep. 1, 13:

    hominibus animus datus est ex illis sempiternis ignibus,

    id. ib. 6, 15; cf. ib. 6, 17:

    ea dant magistratus magis, quae etiamsi nolint, danda sint,

    id. ib. 1, 31; cf.

    imperia,

    id. ib. 1, 44:

    centuria, ad summum usum urbis fabris tignariis data,

    id. ib. 2, 22:

    Lycurgus agros locupletium plebi, ut servitio, colendos dedit,

    id. ib. 3, 9 fin.:

    ei filiam suam in matrimonium dat,

    Caes. B. G. 1, 3, 5:

    litteras ad te numquam habui cui darem, quin dederim,

    Cic. Fam. 12, 19: litteras (ad aliquem), to write to one, saep.; cf. id. Att. 5, 11;

    and in the same signif.: aliquid ad aliquem,

    id. ib. 10, 8 fin.:

    litteras alicui, said of the writer,

    to give one a letter to deliver, id. ib. 5, 15 fin.;

    of the bearer, rarely,

    to deliver a letter to one, id. ib. 5, 4 init.: colloquium dare, to join in a conference, converse ( poet.), Lucr. 4, 598 (Lachm.;

    al. videmus): colloquiumque sua fretus ab urbe dedit,

    parley, challenge, Prop. 5, 10, 32:

    dare poenas,

    to give satisfaction, to suffer punishment, Sall. C. 18:

    alicui poenas dare,

    to make atonement to any one; to suffer for any thing, Ov. M. 6, 544; Sall. C. 51, 31;

    v. poena: decus sibi datum esse justitia regis existimabant,

    Cic. Rep. 1, 41:

    quoniam me quodammodo invitas et tui spem das,

    id. ib. 1, 10:

    dabant hae feriae tibi opportunam sane facultatem ad explicandas tuas litteras,

    id. ib. 1, 9; cf.:

    ansas alicui ad reprehendendum,

    id. Lael. 16, 59:

    multas causas suspicionum offensionumque,

    id. ib. 24:

    facultatem per provinciam itineris faciundi,

    Caes. B. G. 1, 7, 5;

    for which: iter alicui per provinciam,

    id. ib. 1, 8, 3; Liv. 8, 5; 21, 20 al.:

    modicam libertatem populo,

    Cic. Rep. 2, 31:

    consilium,

    id. Lael. 13:

    praecepta,

    id. ib. 4 fin.:

    tempus alicui, ut, etc.,

    id. Rep. 1, 3:

    inter se fidem et jusjurandum,

    Caes. B. G. 1, 3 fin.:

    operam,

    to bestow labor and pains on any thing, Cic. de Or. 1, 55:

    operam virtuti,

    id. Lael. 22, 84;

    also: operam, ne,

    id. ib. 21, 78:

    veniam amicitiae,

    id. ib. 17:

    vela (ventis),

    to set sail, id. de Or. 2, 44, 187:

    dextra vela dare,

    to steer towards the right, Ov. 3, 640:

    me librum L. Cossinio ad te perferendum dedisse,

    Cic. Att. 2, 1:

    sin homo amens diripiendam urbem daturus est,

    id. Fam. 14, 14 et saep.: ita dat se res, so it is circumstanced, so it is, Poëta ap. Cic. N. D. 2, 26; cf.:

    prout tempus ac res se daret,

    Liv. 28, 5 et saep.— Impers.: sic datur, so it goes, such is fate, i. e. you have your reward, Plaut. Truc. 4, 8, 4; id. Ps. 1, 2, 22; id. Men. 4, 2, 40; 64; id. Stich. 5, 6, 5.— Part. perf. sometimes (mostly in poets) subst.: dăta, ōrum, n., gifts, presents, Plaut. Ps. 1, 3, 72; Prop. 3, 15, 6 (4, 14, 6 M.); Ov. M. 6, 363 (but not in Cic. Clu. 24, 66, where dona data belong together, as in the archaic formula in Liv. 22, 10 init.:

    DATVM DONVM DVIT, P. R. Q.).— Prov.: dantur opes nulli nunc nisi divitibus,

    Mart. 5, 81, 2; cf.:

    dat census honores,

    Ov. F. 1, 217.—
    (β).
    Poet. with inf.:

    da mihi frui perpetuā virginitate,

    allow me, Ov. M. 1, 486; id. ib. 8, 350:

    di tibi dent captā classem reducere Trojā,

    Hor. S. 2, 3, 191; so id. ib. 1, 4, 39; id. Ep. 1, 16, 61; id. A. P. 323 et saep.—
    (γ).
    With ne:

    da, femina ne sim,

    Ov. M. 12, 202.
    II.
    In partic.
    A.
    In milit. lang.
    1.
    Nomina, to enroll one's self for military service, to enlist, Cic. Phil. 7, 4, 13; Liv. 2, 24; 5, 10; cf.

    transf. beyond the military sphere,

    Plaut. Ps. 4, 6, 38.—
    2.
    Manus (lit., as a prisoner of war, to stretch forth the hands to be fettered; cf. Cic. Lael. 26, 99;

    hence),

    to yield, surrender, Nep. Ham. 1, 4;

    and more freq. transf. beyond the milit. sphere,

    to yield, acquiesce, Plaut. Pers. 5, 2, 72; Cic. Lael. 26, 99; id. Att. 2, 22, 2; Caes. B. G. 5, 31, 3; Ov. H. 4, 14; id. F. 3, 688; Verg. A. 11, 568; Hor. Epod. 17, 1 al.—
    3.
    Terga, for the usual vertere terga; v. tergum.—
    B.
    To grant, consent, permit.
    1.
    Esp. in jurid. lang.: DO, DICO, ADDICO, the words employed by the praetor in the execution of his office; viz. DO in the granting of judges, actions, exceptions, etc.; DICO in pronouncing sentence of judgment; ADDICO in adjudging the property in dispute to one or the other party; cf. Varr. L. L. 6, § 30 Müll.;

    hence called tria verba,

    Ov. F. 1, 47.—
    2.
    Datur, it is permitted, allowed, granted; with subj. clause: quaesitis diu terris, ubi sistere detur, Ov. M. 1, 307:

    interim tamen recedere sensim datur,

    Quint. 11, 3, 127:

    ex quo intellegi datur, etc.,

    Lact. 5, 20, 11.—
    C.
    In philos. lang., to grant a proposition:

    in geometria prima si dederis, danda sunt omnia: dato hoc, dandum erit illud (followed by concede, etc.),

    Cic. Fin. 5, 28, 83; id. Tusc. 1, 11, 25; id. Inv. 1, 31 fin.
    D.
    Designating the limit, to put, place, carry somewhere; and with se, to betake one's self somewhere:

    tum genu ad terram dabo,

    to throw, Plaut. Capt. 4, 2, 17; cf.:

    aliquem ad terram,

    Liv. 31, 37; Flor. 4, 2 fin.:

    me haec deambulatio ad languorem dedit!

    has fatigued me, Ter. Heaut. 4, 6, 3:

    hanc mihi in manum dat,

    id. And. 1, 5, 62:

    praecipitem me in pistrinum dabit,

    id. ib. 1, 3, 9:

    hostes in fugam,

    Caes. B. G. 5, 51 fin.:

    hostem in conspectum,

    to bring to view, Liv. 3, 69 fin.:

    aliquem in vincula,

    to cast into prison, Flor. 3, 10, 18; cf.:

    arma in profluentes,

    id. 4, 12, 9:

    aliquem usque Sicanium fretum,

    Val. Fl. 2, 28:

    aliquem leto,

    to put to death, to kill, Phaedr. 1, 22, 9:

    se in viam,

    to set out on a journey, Cic. Fam. 14, 12:

    sese in fugam,

    id. Verr. 2, 4, 43 fin.; cf.:

    se fugae,

    id. Att. 7, 23, 2:

    Socrates, quam se cumque in partem dedisset, omnium fuit facile princeps,

    id. de Or. 3, 16, 60 et saep.—
    E.
    Designating the effect, to cause, make, bring about, inflict, impose:

    qui dederit damnum aut malum,

    Ter. And. 1, 1, 116:

    nec consulto alteri damnum dari sine dolo malo potest,

    Cic. Tull. 14, 34; 16, 39; cf.:

    malum dare,

    id. N. D. 1, 44, 122:

    hoc quī occultari facilius credas dabo,

    Ter. Hec. 5, 4, 29:

    inania duro vulnera dat ferro,

    Ov. M. 3, 84:

    morsus,

    Prop. 5, 5, 39; cf.:

    motus dare,

    to impart motion, Lucr. 1, 819 al. (but motus dare, to make motion, to move, be moved, id. 2, 311):

    stragem,

    id. 1, 288:

    equitum ruinas,

    to overthrow, id. 5, 1329.—With part. fut. pass.:

    pectora tristitiae dissolvenda dedit,

    caused to be delivered from sadness, Tib. 1, 7, 40.—

    Prov.: dant animos vina,

    Ov. M. 12, 242. —
    F.
    Aliquid alicui, to do any thing for the sake of another; to please or humor another; to give up, sacrifice any thing to another (for the more usual condonare): da hoc illi mortuae, da ceteris amicis ac familiaribus, da patriae, Sulp. ap. Cic. Fam. 4, 5 fin.: aliquid auribus alicujus, Trebon. ib. 12, 16:

    Caere hospitio Vestalium cultisque diis,

    Liv. 7, 20:

    plus stomacho quam consilio,

    Quint. 10, 1, 117 et saep.:

    ut concessisti illum senatui, sic da hunc populo,

    i. e. forgive him, for the sake of the people, Cic. Lig. 12, 37:

    dabat et famae, ut, etc.,

    Tac. A. 1, 7.—Hence,
    b.
    Se alicui, to give one's self up wholly, to devote, dedicate one's self to a person or thing, to serve:

    dedit se etiam regibus,

    Cic. Rab. Post. 2, 4; so Ter. Eun. 3, 3, 10; id. Heaut. 4, 3, 10; Poëta ap. Cic. Fam. 2, 8, 2; Cic. Att. 7, 12, 3; Nep. Att. 9; Tac. A. 1, 31:

    mihi si large volantis ungula se det equi,

    Stat. Silv, 2, 2, 38; 1, 1, 42; 5, 3, 71 al.; Aus. Mosel. 5, 448; cf. Ov. H. 16, 161:

    se et hominibus Pythagoreis et studiis illis,

    Cic. Rep. 1, 111:

    se sermonibus vulgi,

    id. ib. 6, 23:

    se jucunditati,

    id. Off. 1, 34 al.:

    se populo ac coronae,

    to present one's self, appear, id. Verr. 2, 3, 19; cf.:

    se convivio,

    Suet. Caes. 31 et saep.:

    si se dant (judices) et sua sponte quo impellimus inclinant,

    Cic. de Or. 2, 44, 187.—
    G.
    Of discourse, to announce, tell, relate, communicate (like accipere, for to learn, to hear, v. accipio, II.; mostly ante-class. and poet.):

    erili filio hanc fabricam dabo,

    Plaut. Bacch. 2, 3, 132:

    quam ob rem has partes didicerim, paucis dabo,

    Ter. Heaut. prol. 10; cf. Verg. E. 1, 19:

    imo etiam dabo, quo magis credas,

    Ter. Phorm. 5, 6, 37:

    da mihi nunc, satisne probas?

    Cic. Ac. 1, 3, 10:

    Thessalici da bella ducis,

    Val. Fl. 5, 219:

    is datus erat locus colloquio,

    appointed, Liv. 33, 13:

    fixa canens... Saepe dedit sedem notas mutantibus urbes,

    i. e. foretold, promised, Luc. 5, 107.—In pass., poet. i. q.: narratur, dicitur, fertur, etc., is said:

    seu pius Aeneas eripuisse datur,

    Ov. F. 6, 434; Stat. Th. 7, 315; Claud. Rapt. Pros. 3, 337.—
    H.
    Fabulam, to exhibit, produce a play (said of the author; cf.:

    docere fabulam, agere fabulam),

    Cic. Brut. 18 fin.; id. Tusc. 1, 1 fin.; Ter. Eun. prol. 9; 23; id. Heaut. prol. 33; id. Hec. prol. 1 Don.;

    and transf.,

    Cic. Clu. 31, 84; cf.

    also: dare foras librum = edere,

    Cic. Att. 13, 22, 3.—
    I.
    Verba (alicui), to give [p. 605] empty words, i. e. to deceive, cheat, Plaut. Capt. 5, 1, 25; id. Ps. 4, 5, 7; id. Rud. 2, 2, 19; Ter. And. 1, 3, 6 Ruhnk.; Quadrig. ap. Gell. 17, 2, 24; Cic. Phil. 13, 16 fin.; id. Att. 15, 16 A.; Hor. S. 1, 3, 22; Pers. 4, 45; Mart. 2, 76 et saep.—
    K.
    Alicui aliquid (laudi, crimini, vitio, etc.), to impute, assign, ascribe, attribute a thing to any one, as a merit, a crime, a fault, etc.:

    nunc quam rem vitio dent, quaeso animum attendite,

    Ter. And. prol. 8:

    hoc vitio datur,

    id. Ad. 3, 3, 64:

    inopiā criminum summam laudem Sex. Roscio vitio et culpae dedisse,

    Cic. Rosc. Am. 16, 48; id. Off. 1, 21, 71; 2, 17, 58; id. Div. in Caecil. 10; id. Brut. 80, 277 et saep.—
    L.
    Alicui cenam, epulas, etc., to give one a dinner, entertain at table (freq.):

    qui cenam parasitis dabit,

    Plaut. Capt. 4, 4, 2; 3, 1, 35; id. Stich. 4, 1, 8; Ter. Heaut. 3, 1, 45; Cic. Fam. 9, 20, 2; id. Mur. 36, 75:

    prandium dare,

    id. ib. 32, 67; cf. Sen. Ben. 1, 14, 1; Tac. A. 2, 57 al.—
    M.
    To grant, allow, in gen. (rare, but freq. as impers.; v. B. 2. supra):

    dari sibi diem postulabat,

    a respite, Plin. Ep. 3, 9, 32.
    2.
    - do, -dāre ( obsol., found only in the compounds, abdo, condo, abscondo, indo, etc.), 1, v. a. [Sanscr. root dhā-, da-dhāmi, set, put, place; Gr. the-, tithêmi; Ger. thun, thue, that; Eng. do, deed, etc.]. This root is distinct from 1. do, Sanscr. dā, in most of the Arian langg.; cf. Pott. Etym. Forsch. 2, 484; Corss. Ausspr. 2, 410;

    but in Italy the two seem to have been confounded, at least in compounds,

    Curt. Gr. Etym. p. 254 sq.; cf. Max Müller, Science of Lang. Ser. 2, p. 220, N. Y. ed.; Fick, Vergl. Wört. p. 100.
    3.
    do, acc. of domus, v. domus init.

    Lewis & Short latin dictionary > data

  • 11 do

    1.
    do, dĕdi, dătum, dăre (also in a longer form, dănunt = dant, Pac., Naev., and Caecil. ap. Non. 97, 14 sq.; Plaut. Most. 1, 2, 48; id. Ps. 3, 1, 1 et saep.; cf. Paul. ex Fest. p. 68, 12 Müll.— Subj.:

    duim = dem,

    Plaut. Aul. 4, 6, 6; Ter. Heaut. 1, 1, 38:

    duis,

    Plaut. Capt. 2, 2, 81; id. Men. 2, 1, 42:

    duas = des,

    id. Merc. 2, 3, 67; id. Rud. 5, 3, 12; an old formula in Liv. 10, 19:

    duit,

    Plaut. As. 2, 4, 54; id. Aul. 1, 1, 23; an old formula in Liv. 22, 10 init.:

    duint,

    Plaut. Most. 3, 1, 126; id. Ps. 4, 1, 25; id. Trin. 2, 4, 35; Ter. And. 4, 1, 43; id. Phorm. 3, 2, 34 al.— Imper.: DVITOR, XII. Tab. ap. Plin. 21, 3, 5 ex conject.—Inf.: DASI = dari, acc. to Paul. ex Fest. p. 68, 13 Müll.:

    dane = dasne,

    Plaut. Truc. 2, 4, 22.—The pres. pass., first pers., dor, does not occur), v. a. [Sanscr. dā, da-dā-mi, give; Gr. di-dô-mi, dôtêr, dosis; cf.: dos, donum, damnum], to give; and hence, with the greatest variety of application, passing over into the senses of its compounds, derivatives, and synonyms (edere, tradere, dedere; reddere, donare, largiri, concedere, exhibere, porrigere, praestare, impertire, suppeditare, ministrare, subministrare, praebere, tribuere, offerre, etc.), as, to give away, grant, concede, allow, permit; give up, yield, resign; bestow, present, confer, furnish, afford; offer, etc. (very freq.).
    I.
    In gen.:

    eam carnem victoribus danunt, Naev. ap. Non. l. l.: ea dona, quae illic Amphitruoni sunt data,

    Plaut. Am. prol. 138; cf.:

    patera, quae dono mi illic data'st,

    id. ib. 1, 3, 36:

    dandis recipiendisque meritis,

    Cic. Lael. 8; cf.:

    ut par sit ratio acceptorum et datorum,

    id. ib. 16, 58: ut obsides accipere non dare consuerint, Caes. B. G. 1, 4 fin.:

    obsides,

    id. ib. 1, 19, 1;

    1, 31, 7 et saep.: patriam (sc. mundum) dii nobis communem secum dederunt,

    Cic. Rep. 1, 13:

    hominibus animus datus est ex illis sempiternis ignibus,

    id. ib. 6, 15; cf. ib. 6, 17:

    ea dant magistratus magis, quae etiamsi nolint, danda sint,

    id. ib. 1, 31; cf.

    imperia,

    id. ib. 1, 44:

    centuria, ad summum usum urbis fabris tignariis data,

    id. ib. 2, 22:

    Lycurgus agros locupletium plebi, ut servitio, colendos dedit,

    id. ib. 3, 9 fin.:

    ei filiam suam in matrimonium dat,

    Caes. B. G. 1, 3, 5:

    litteras ad te numquam habui cui darem, quin dederim,

    Cic. Fam. 12, 19: litteras (ad aliquem), to write to one, saep.; cf. id. Att. 5, 11;

    and in the same signif.: aliquid ad aliquem,

    id. ib. 10, 8 fin.:

    litteras alicui, said of the writer,

    to give one a letter to deliver, id. ib. 5, 15 fin.;

    of the bearer, rarely,

    to deliver a letter to one, id. ib. 5, 4 init.: colloquium dare, to join in a conference, converse ( poet.), Lucr. 4, 598 (Lachm.;

    al. videmus): colloquiumque sua fretus ab urbe dedit,

    parley, challenge, Prop. 5, 10, 32:

    dare poenas,

    to give satisfaction, to suffer punishment, Sall. C. 18:

    alicui poenas dare,

    to make atonement to any one; to suffer for any thing, Ov. M. 6, 544; Sall. C. 51, 31;

    v. poena: decus sibi datum esse justitia regis existimabant,

    Cic. Rep. 1, 41:

    quoniam me quodammodo invitas et tui spem das,

    id. ib. 1, 10:

    dabant hae feriae tibi opportunam sane facultatem ad explicandas tuas litteras,

    id. ib. 1, 9; cf.:

    ansas alicui ad reprehendendum,

    id. Lael. 16, 59:

    multas causas suspicionum offensionumque,

    id. ib. 24:

    facultatem per provinciam itineris faciundi,

    Caes. B. G. 1, 7, 5;

    for which: iter alicui per provinciam,

    id. ib. 1, 8, 3; Liv. 8, 5; 21, 20 al.:

    modicam libertatem populo,

    Cic. Rep. 2, 31:

    consilium,

    id. Lael. 13:

    praecepta,

    id. ib. 4 fin.:

    tempus alicui, ut, etc.,

    id. Rep. 1, 3:

    inter se fidem et jusjurandum,

    Caes. B. G. 1, 3 fin.:

    operam,

    to bestow labor and pains on any thing, Cic. de Or. 1, 55:

    operam virtuti,

    id. Lael. 22, 84;

    also: operam, ne,

    id. ib. 21, 78:

    veniam amicitiae,

    id. ib. 17:

    vela (ventis),

    to set sail, id. de Or. 2, 44, 187:

    dextra vela dare,

    to steer towards the right, Ov. 3, 640:

    me librum L. Cossinio ad te perferendum dedisse,

    Cic. Att. 2, 1:

    sin homo amens diripiendam urbem daturus est,

    id. Fam. 14, 14 et saep.: ita dat se res, so it is circumstanced, so it is, Poëta ap. Cic. N. D. 2, 26; cf.:

    prout tempus ac res se daret,

    Liv. 28, 5 et saep.— Impers.: sic datur, so it goes, such is fate, i. e. you have your reward, Plaut. Truc. 4, 8, 4; id. Ps. 1, 2, 22; id. Men. 4, 2, 40; 64; id. Stich. 5, 6, 5.— Part. perf. sometimes (mostly in poets) subst.: dăta, ōrum, n., gifts, presents, Plaut. Ps. 1, 3, 72; Prop. 3, 15, 6 (4, 14, 6 M.); Ov. M. 6, 363 (but not in Cic. Clu. 24, 66, where dona data belong together, as in the archaic formula in Liv. 22, 10 init.:

    DATVM DONVM DVIT, P. R. Q.).— Prov.: dantur opes nulli nunc nisi divitibus,

    Mart. 5, 81, 2; cf.:

    dat census honores,

    Ov. F. 1, 217.—
    (β).
    Poet. with inf.:

    da mihi frui perpetuā virginitate,

    allow me, Ov. M. 1, 486; id. ib. 8, 350:

    di tibi dent captā classem reducere Trojā,

    Hor. S. 2, 3, 191; so id. ib. 1, 4, 39; id. Ep. 1, 16, 61; id. A. P. 323 et saep.—
    (γ).
    With ne:

    da, femina ne sim,

    Ov. M. 12, 202.
    II.
    In partic.
    A.
    In milit. lang.
    1.
    Nomina, to enroll one's self for military service, to enlist, Cic. Phil. 7, 4, 13; Liv. 2, 24; 5, 10; cf.

    transf. beyond the military sphere,

    Plaut. Ps. 4, 6, 38.—
    2.
    Manus (lit., as a prisoner of war, to stretch forth the hands to be fettered; cf. Cic. Lael. 26, 99;

    hence),

    to yield, surrender, Nep. Ham. 1, 4;

    and more freq. transf. beyond the milit. sphere,

    to yield, acquiesce, Plaut. Pers. 5, 2, 72; Cic. Lael. 26, 99; id. Att. 2, 22, 2; Caes. B. G. 5, 31, 3; Ov. H. 4, 14; id. F. 3, 688; Verg. A. 11, 568; Hor. Epod. 17, 1 al.—
    3.
    Terga, for the usual vertere terga; v. tergum.—
    B.
    To grant, consent, permit.
    1.
    Esp. in jurid. lang.: DO, DICO, ADDICO, the words employed by the praetor in the execution of his office; viz. DO in the granting of judges, actions, exceptions, etc.; DICO in pronouncing sentence of judgment; ADDICO in adjudging the property in dispute to one or the other party; cf. Varr. L. L. 6, § 30 Müll.;

    hence called tria verba,

    Ov. F. 1, 47.—
    2.
    Datur, it is permitted, allowed, granted; with subj. clause: quaesitis diu terris, ubi sistere detur, Ov. M. 1, 307:

    interim tamen recedere sensim datur,

    Quint. 11, 3, 127:

    ex quo intellegi datur, etc.,

    Lact. 5, 20, 11.—
    C.
    In philos. lang., to grant a proposition:

    in geometria prima si dederis, danda sunt omnia: dato hoc, dandum erit illud (followed by concede, etc.),

    Cic. Fin. 5, 28, 83; id. Tusc. 1, 11, 25; id. Inv. 1, 31 fin.
    D.
    Designating the limit, to put, place, carry somewhere; and with se, to betake one's self somewhere:

    tum genu ad terram dabo,

    to throw, Plaut. Capt. 4, 2, 17; cf.:

    aliquem ad terram,

    Liv. 31, 37; Flor. 4, 2 fin.:

    me haec deambulatio ad languorem dedit!

    has fatigued me, Ter. Heaut. 4, 6, 3:

    hanc mihi in manum dat,

    id. And. 1, 5, 62:

    praecipitem me in pistrinum dabit,

    id. ib. 1, 3, 9:

    hostes in fugam,

    Caes. B. G. 5, 51 fin.:

    hostem in conspectum,

    to bring to view, Liv. 3, 69 fin.:

    aliquem in vincula,

    to cast into prison, Flor. 3, 10, 18; cf.:

    arma in profluentes,

    id. 4, 12, 9:

    aliquem usque Sicanium fretum,

    Val. Fl. 2, 28:

    aliquem leto,

    to put to death, to kill, Phaedr. 1, 22, 9:

    se in viam,

    to set out on a journey, Cic. Fam. 14, 12:

    sese in fugam,

    id. Verr. 2, 4, 43 fin.; cf.:

    se fugae,

    id. Att. 7, 23, 2:

    Socrates, quam se cumque in partem dedisset, omnium fuit facile princeps,

    id. de Or. 3, 16, 60 et saep.—
    E.
    Designating the effect, to cause, make, bring about, inflict, impose:

    qui dederit damnum aut malum,

    Ter. And. 1, 1, 116:

    nec consulto alteri damnum dari sine dolo malo potest,

    Cic. Tull. 14, 34; 16, 39; cf.:

    malum dare,

    id. N. D. 1, 44, 122:

    hoc quī occultari facilius credas dabo,

    Ter. Hec. 5, 4, 29:

    inania duro vulnera dat ferro,

    Ov. M. 3, 84:

    morsus,

    Prop. 5, 5, 39; cf.:

    motus dare,

    to impart motion, Lucr. 1, 819 al. (but motus dare, to make motion, to move, be moved, id. 2, 311):

    stragem,

    id. 1, 288:

    equitum ruinas,

    to overthrow, id. 5, 1329.—With part. fut. pass.:

    pectora tristitiae dissolvenda dedit,

    caused to be delivered from sadness, Tib. 1, 7, 40.—

    Prov.: dant animos vina,

    Ov. M. 12, 242. —
    F.
    Aliquid alicui, to do any thing for the sake of another; to please or humor another; to give up, sacrifice any thing to another (for the more usual condonare): da hoc illi mortuae, da ceteris amicis ac familiaribus, da patriae, Sulp. ap. Cic. Fam. 4, 5 fin.: aliquid auribus alicujus, Trebon. ib. 12, 16:

    Caere hospitio Vestalium cultisque diis,

    Liv. 7, 20:

    plus stomacho quam consilio,

    Quint. 10, 1, 117 et saep.:

    ut concessisti illum senatui, sic da hunc populo,

    i. e. forgive him, for the sake of the people, Cic. Lig. 12, 37:

    dabat et famae, ut, etc.,

    Tac. A. 1, 7.—Hence,
    b.
    Se alicui, to give one's self up wholly, to devote, dedicate one's self to a person or thing, to serve:

    dedit se etiam regibus,

    Cic. Rab. Post. 2, 4; so Ter. Eun. 3, 3, 10; id. Heaut. 4, 3, 10; Poëta ap. Cic. Fam. 2, 8, 2; Cic. Att. 7, 12, 3; Nep. Att. 9; Tac. A. 1, 31:

    mihi si large volantis ungula se det equi,

    Stat. Silv, 2, 2, 38; 1, 1, 42; 5, 3, 71 al.; Aus. Mosel. 5, 448; cf. Ov. H. 16, 161:

    se et hominibus Pythagoreis et studiis illis,

    Cic. Rep. 1, 111:

    se sermonibus vulgi,

    id. ib. 6, 23:

    se jucunditati,

    id. Off. 1, 34 al.:

    se populo ac coronae,

    to present one's self, appear, id. Verr. 2, 3, 19; cf.:

    se convivio,

    Suet. Caes. 31 et saep.:

    si se dant (judices) et sua sponte quo impellimus inclinant,

    Cic. de Or. 2, 44, 187.—
    G.
    Of discourse, to announce, tell, relate, communicate (like accipere, for to learn, to hear, v. accipio, II.; mostly ante-class. and poet.):

    erili filio hanc fabricam dabo,

    Plaut. Bacch. 2, 3, 132:

    quam ob rem has partes didicerim, paucis dabo,

    Ter. Heaut. prol. 10; cf. Verg. E. 1, 19:

    imo etiam dabo, quo magis credas,

    Ter. Phorm. 5, 6, 37:

    da mihi nunc, satisne probas?

    Cic. Ac. 1, 3, 10:

    Thessalici da bella ducis,

    Val. Fl. 5, 219:

    is datus erat locus colloquio,

    appointed, Liv. 33, 13:

    fixa canens... Saepe dedit sedem notas mutantibus urbes,

    i. e. foretold, promised, Luc. 5, 107.—In pass., poet. i. q.: narratur, dicitur, fertur, etc., is said:

    seu pius Aeneas eripuisse datur,

    Ov. F. 6, 434; Stat. Th. 7, 315; Claud. Rapt. Pros. 3, 337.—
    H.
    Fabulam, to exhibit, produce a play (said of the author; cf.:

    docere fabulam, agere fabulam),

    Cic. Brut. 18 fin.; id. Tusc. 1, 1 fin.; Ter. Eun. prol. 9; 23; id. Heaut. prol. 33; id. Hec. prol. 1 Don.;

    and transf.,

    Cic. Clu. 31, 84; cf.

    also: dare foras librum = edere,

    Cic. Att. 13, 22, 3.—
    I.
    Verba (alicui), to give [p. 605] empty words, i. e. to deceive, cheat, Plaut. Capt. 5, 1, 25; id. Ps. 4, 5, 7; id. Rud. 2, 2, 19; Ter. And. 1, 3, 6 Ruhnk.; Quadrig. ap. Gell. 17, 2, 24; Cic. Phil. 13, 16 fin.; id. Att. 15, 16 A.; Hor. S. 1, 3, 22; Pers. 4, 45; Mart. 2, 76 et saep.—
    K.
    Alicui aliquid (laudi, crimini, vitio, etc.), to impute, assign, ascribe, attribute a thing to any one, as a merit, a crime, a fault, etc.:

    nunc quam rem vitio dent, quaeso animum attendite,

    Ter. And. prol. 8:

    hoc vitio datur,

    id. Ad. 3, 3, 64:

    inopiā criminum summam laudem Sex. Roscio vitio et culpae dedisse,

    Cic. Rosc. Am. 16, 48; id. Off. 1, 21, 71; 2, 17, 58; id. Div. in Caecil. 10; id. Brut. 80, 277 et saep.—
    L.
    Alicui cenam, epulas, etc., to give one a dinner, entertain at table (freq.):

    qui cenam parasitis dabit,

    Plaut. Capt. 4, 4, 2; 3, 1, 35; id. Stich. 4, 1, 8; Ter. Heaut. 3, 1, 45; Cic. Fam. 9, 20, 2; id. Mur. 36, 75:

    prandium dare,

    id. ib. 32, 67; cf. Sen. Ben. 1, 14, 1; Tac. A. 2, 57 al.—
    M.
    To grant, allow, in gen. (rare, but freq. as impers.; v. B. 2. supra):

    dari sibi diem postulabat,

    a respite, Plin. Ep. 3, 9, 32.
    2.
    - do, -dāre ( obsol., found only in the compounds, abdo, condo, abscondo, indo, etc.), 1, v. a. [Sanscr. root dhā-, da-dhāmi, set, put, place; Gr. the-, tithêmi; Ger. thun, thue, that; Eng. do, deed, etc.]. This root is distinct from 1. do, Sanscr. dā, in most of the Arian langg.; cf. Pott. Etym. Forsch. 2, 484; Corss. Ausspr. 2, 410;

    but in Italy the two seem to have been confounded, at least in compounds,

    Curt. Gr. Etym. p. 254 sq.; cf. Max Müller, Science of Lang. Ser. 2, p. 220, N. Y. ed.; Fick, Vergl. Wört. p. 100.
    3.
    do, acc. of domus, v. domus init.

    Lewis & Short latin dictionary > do

  • 12 excipio

    ex-cĭpĭo, cēpi, ceptum, 3, v. a. [capio].
    I.
    (With the notion of the ex predominating.) To take or draw out.
    A.
    Lit. (rarely): aliquem e mari, to draw out, fish out, Cic. Fragm. ap. Non. 293, 26 (Rep. 4, 8, 8 Baiter):

    vidulum (e mari),

    Plaut. Rud. 4, 4, 140 sq.:

    dens manu, forcipe,

    Cels. 7, 12, 1:

    telum (e vulnere),

    id. 7, 5, 1:

    clipeum cristasque rubentes Excipiam sorti,

    to withdraw, exempt, Verg. A. 9, 271.—
    B.
    Trop.
    1.
    In gen.: servitute exceptus, withdrawn, i. e. rescued from slavery, Liv. 33, 23, 2:

    nihil jam cupiditati, nihil libidini exceptum,

    exempt, Tac. Agr. 15.—
    2.
    In partic.
    a.
    To except, make an exception of (freq. and class.):

    hosce ego homines excipio et secerno libenter,

    Cic. Cat. 4, 7, 15:

    qui (Democritus) ita sit ausus ordiri: Haec loquor de universis. Nihil excipit, de quo non profiteatur,

    id. Ac. 2, 23, 73; cf. id. ib. 2, 9, 28:

    Lacedaemonii ipsi, cum omnia concedunt in amore juvenum praeter stuprum, tenui sane muro dissaepiunt id, quod excipiunt,

    id. Rep. 4, 4:

    senex talos elidi jussit conservis meis: sed me excepit,

    Plaut. Mil. 2, 2, 13.—With ne:

    Licinia lex, quae non modo eum, qui, etc.... sed etiam collegas ejus, cognatos, affines excipit, ne eis ea potestas curatiove mandetur,

    Cic. Agr. 2, 8, 21;

    so in legal limitations,

    id. ib. 2, 9, 24; id. Balb. 14, 32; see also exceptio.—With ut, Cic. Q. Fr. 1, 1, 9, 26:

    excepi de antiquis praeter Xenophanem neminem,

    id. Div. 1, 39, 87:

    ut in summis tuis laudibus excipiant unam iracundiam,

    id. Q. Fr. 1, 1, 13, 37:

    dolia, in horreis defossa, si non sint nominatim in venditione excepta, etc.,

    Dig. 18, 1, 76; so ib. 77.—In the abl. absol.:

    omnium mihi videor, exceptis, Crasse, vobis duobus, eloquentissimos audisse Ti. et C. Sempronios,

    you two excepted, Cic. de Or. 1, 9, 38; cf.:

    vos hortor, ut ita virtutem locetis, ut eā exceptā nihil amicitia praestabilius esse putetis,

    id. Lael. 27 fin.:

    exceptā sapientiā,

    id. ib. 6, 20. — Neutr. absol.:

    excepto, quod non simul esses, cetera laetus,

    Hor. Ep. 1, 10, 50:

    excepto, si obscena nudis nominibus enuntientur,

    Quint. 8, 3, 38; Pers. 5, 90; Aug. Serm. 17, 3; 46, 2.—Hence,
    (β).
    Jurid. t. t., said of the defendant, to except, to make a legal exception to the plaintiff's statement:

    verum est, quod qui excipit, probare debeat, quod excipitur,

    Dig. 22, 3, 9; so ib. 18:

    adversus aliquem,

    ib. 16, 1, 17 et saep.; cf. exceptio and the authorities there cited.—
    b.
    In an oration, a law, etc., to express by name, to make particular mention of, to state expressly (rare, and perh. not anteAug.):

    cum Graecos Italia pellerent, excepisse medicos,

    Plin. 29, 1, 8, § 16: vites in tantum sublimes, ut vindemitor auctoratus rogum ac tumulum excipiat, expressly stipulates for (in case he should fall and break his neck), id. 14, 1, 3, § 10.
    II.
    (With the notion of the verb predominating.) To take a thing to one's self (in a good or bad sense), to catch, capture, take, receive.
    A.
    Lit.
    1.
    In gen.:

    sanguinem paterā,

    Cic. Brut. 11, 43; cf. Col. 9, 15, 9:

    e longinquo sucum,

    Plin. 25, 7, 38, § 78:

    labentem excepit,

    Cic. Rab. Post. 16, 43: se in pedes, to take to one's feet, i. e. spring to the ground, Liv. 4, 19, 4:

    filiorum extremum spiritum ore,

    Cic. Verr. 2, 5, 45, § 118; cf.:

    tunicis fluentibus auras,

    Ov. A. A. 3, 301:

    omnium tela,

    Cic. Verr. 2, 2, 72, § 177; so,

    tela,

    Caes. B. G. 3, 5, 3:

    vulnera,

    Cic. Sest. 10, 23; cf.:

    vulnus ore,

    Quint. 6, 3, 75; and:

    plagae genus in se,

    Lucr. 2, 810:

    o terram illam beatam, quae hunc virum exceperit!

    Cic. Mil. 38, 105; cf.: hunc (Mithridatem) in timore et fuga Tigranes excepit, id de. Imp. Pomp. 9, 23:

    aliquem benigno vultu,

    Liv. 30, 14, 3; cf.

    also: hic te polenta excipiet,

    Sen. Ep. 21 med.:

    aliquem epulis,

    Tac. G. 21:

    multos ex fuga dispersos excipiunt,

    Caes. B. G. 6, 35, 6. alios vagos per hiberna milites excipiebant, Liv. 33, 29, 2: speculator, exceptus a juvenibus mulcatur, id. 40, 7, 4: cf. Planc. ap. Cic. Fam. 10, 23, 5:

    servos in pabulatione,

    Caes. B. G. 7, 20, 9:

    incautum,

    Verg. A. 3, 332:

    (uri) mansuefieri ne parvuli quidem excepti possunt,

    Caes. B. G. 6, 28, 4:

    aprum latitantem,

    Hor. C. 3, 12, 10:

    caprum insidiis,

    Verg. E. 3, 18:

    fugientes feras,

    Phaedr. 1, 11, 6:

    aprum, feram venabulo,

    Quint. 4, 2, 17; Sen. Prov. 2 et saep.—
    b.
    Of inanimate subjects:

    postero die patenti itinere Priaticus campus eos excepit,

    received them, Liv. 38, 41, 8:

    silva tum excepit ferum,

    Phaedr. 1, 12, 9; Quint. 2, 12, 2. —
    2.
    In partic.
    a.
    To come next to, to follow after, succeed a thing:

    linguam ad radices ejus haerens excipit stomachus,

    Cic. N. D. 2, 54, 135: quinque milia passuum proxima intercedere itineris campestris;

    inde excipere loca aspera et montuosa,

    Caes. B. C. 1, 66 fin.:

    alios alii deinceps,

    id. B. G. 5, 16 fin. — Poet.:

    porticus excipiebat Arcton,

    i. e. was turned to the north, looked towards the north, Hor. C. 2, 15, 16.—
    b.
    In medic. lang.: aliquid aliqua re, to take something in something, i. e. mixed with something:

    quae (medicamenta) excipiuntur cerato ex rosa facto,

    Cels. 5, 18, 20; 5, 25, 5; 6; 12 et saep.—
    B.
    Trop.
    1.
    In gen., to take or catch up, to intercept:

    genus divinationis naturale, quod animus arripit aut excipit extrinsecus ex divinitate,

    Cic. Div. 2, 11, 26; cf.:

    posteaquam vidit, illum excepisse laudem ex eo, quod,

    i. e. obtained, id. Att. 1, 14, 3: subire coëgit et excipere pericula, to take upon one's self, to receive, support, sustain (the figure being taken from the reception of an enemy's blows or shots), Cic. Prov. Cons. 9, 23; cf.:

    Germani celeriter phalange facta impetus gladiorum exceperunt,

    Caes. B. G. 1, 52, 4; so,

    impetus,

    id. B. C. 1, 58, 1:

    vim frigorum hiememque,

    Cic. Rab. Post. 15, 42:

    labores magnos,

    id. Brut. 69, 243 et saep.:

    excipimus nova illa cum favore et sollicitudine,

    receive, Quint. 10, 1, 15:

    verba risu,

    id. 1, 2, 7:

    praecepta ad excipiendas hominum voluntates,

    for taking captive, Cic. de Or. 2, 8, 32:

    invidiam,

    to draw upon one's self, Nep. Dat. 5, 2.—
    b.
    Of inanim. or abstr. subjects:

    quae (sublicae) cum omni opere conjunctae vim fluminis exciperent,

    Caes. B. G. 4, 17, 9; 3, 13, 1:

    quid reliquis accideret, qui quosque eventus exciperent,

    i. e. would befall, overtake them, Caes. B. C. 1, 21 fin.; Verg. A. 3, 318; Liv. 1, 53, 4.—
    2.
    In partic.
    a.
    To catch with the ear, esp. eagerly or secretly, to catch up, listen to, overhear:

    maledicto nihil facilius emittitur, nihil citius excipitur,

    Cic. Planc. 23, 57; id. Sest. 48, 102:

    assensu populi excepta vox consulis,

    Liv. 8, 6, 7:

    ad has excipiendas voces speculator missus,

    id. 40, 7, 4; 2, 4, 5; 4, 30, 3:

    laudem avidissimis auribus excipit,

    Plin. Ep. 4, 19, 3:

    notis quoque excipere velocissime solitum,

    i. e. to write down in shorthand, Suet. Tit. 3:

    rumores,

    Cic. Deiot. 9, 25; cf.

    voces,

    Liv. 40, 7, 4:

    sermonem eorum,

    id. 2, 4, 5:

    furtivas notas,

    Ov. Am. 1, 4, 18.—
    b.
    To follow after, to succeed a thing in time or the order of succession (cf. above, A. 2. a.):

    tristem hiemem pestilens aestas excepit,

    Liv. 5, 13, 4:

    Herculis vitam et virtutem immortalitas excepisse dicitur,

    Cic. Sest. 68, 143:

    violis succedit rosa: rosam cyanus excipit, cyanum amarantus,

    Plin. 21, 11, 39, § 68:

    excipit Pompilium Numam Tullus Hostilius,

    Flor. 1, 3, 1:

    hunc (locutum) Labienus excepit,

    Caes. B. C. 3, 87, 1.— Absol.:

    turbulentior inde annus excepit,

    succeeded, followed, Liv. 2, 61, 1; Caes. B. G. 7, 88, 2:

    re cognita tantus luctus excepit, ut, etc.,

    id. B. C. 2, 7, 3.—Hence,
    (β).
    Transf.: aliquid, to continue, prolong a thing:

    memoriam illius viri excipient omnes anni consequentes,

    Cic. de Sen. 6, 19; Liv. 38, 22, 3:

    vices alicujus,

    Just. 11, 5.— Poet. with inf., Sil. 13, 687.

    Lewis & Short latin dictionary > excipio

  • 13 deverto

    dē-verto or dēvorto, ti, sum (in MSS. often confounded with diverto), 3, v. a. and n.
    I.
    Act.
    A.
    To turn away, turn aside any thing:

    comites suo hortatu,

    Luc. 6, 317:

    acies,

    id. 2, 470:

    ventura fata suo cursu,

    id. 6, 591; cf. Aur. Vict. Caes. 38.— Far more freq.,
    B.
    Pass. with mid. force, to turn one's self aside; and with esp. reference to the term. ad quem, to turn or betake one's self to any place; to turn in, put up at (in the latter sense esp. freq. in Plaut., whereas Cicero commonly uses the act. form; v. under no. II.).
    1.
    Prop.:

    si qui Cobiamacho (vico) deverterentur,

    Cic. Font. 5, 9:

    juvat ire jugis, qua nulla priorum Castaliam molli devertitur orbita clivo,

    Verg. G. 3, 293: deverti ad amicos suos, Cato ap. Fest. p. 234, 26 Müll.:

    devortitur apud suum paternum hospitem,

    Plaut. Mil. 2, 1, 56:

    apud aliquem,

    id. ib. 2, 2, 85; so Liv. 42, 1, 10; cf.

    ib. § 7: ad me in hospitium maximum,

    id. Poen. 3, 3, 60; cf.

    in amici hospitium,

    id. Mil. 3, 1, 146; id. Ps. 4, 2, 6:

    huc in tabernam,

    id. ib. 2, 2, 63:

    intro domum,

    id. Stich. 4, 1, 29; cf. Ter. Phorm. 2, 1, 82:

    in hortos in quibus devertebatur, pergunt,

    Tac. H. 3, 11.—
    2.
    Trop., to resort to, have recourse to (very rare):

    ad magicas artes,

    Ov. A. A. 2, 425:

    meas ad artes,

    id. M. 9, 62.—
    II.
    Neutr. (i. q. no. I. B.), to turn or go aside from any place or any direction; to turn or go towards; to turn in, put up, lodge anywhere.
    1.
    Prop.:

    viā devertit,

    Liv. 44, 43: viā, Plin. [p. 566] Pan. 52 fin.:

    devertere ad cauponem, ad hospitem,

    Varr. R. R. 3, 4, 9; Cic. Div. 1, 27, 57:

    ad aliquem,

    id. Fin. 5, 2; id. Att. 10, 16 fin.:

    ad villam Philemonis,

    id. Fam. 7, 18, 3; cf.:

    ad se in Albanum,

    id. Mil. 19, 51:

    ad villam suam,

    id. ib.:

    in villam suam,

    id. Off. 2, 18 fin.:

    domum regis hospitis,

    id. Deiot. 6, 17:

    Massiliam,

    id. Phil. 13, 6; cf.

    Interamnam,

    Tac. H. 2, 64:

    Rhodum,

    Suet. Tib. 12 et saep.—With apud (late Lat.; cf. deversor): in pago apud familiares devertimus, Ap. M. 4 init.; cf. id. ib. 10, p. 238, 14.— Absol.:

    itineris causa ut deverterem,

    Cic. Att. 3, 7.—
    2.
    Trop. (very rare):

    sed redeamus illuc, unde devertimus,

    have digressed, Cic. Fam. 12, 25, 4; so Liv. 35, 40:

    in haec devertisse non fuerit alienum,

    Plin. 2, 7, 5 fin. (Sillig, divertisse).

    Lewis & Short latin dictionary > deverto

  • 14 devorto

    dē-verto or dēvorto, ti, sum (in MSS. often confounded with diverto), 3, v. a. and n.
    I.
    Act.
    A.
    To turn away, turn aside any thing:

    comites suo hortatu,

    Luc. 6, 317:

    acies,

    id. 2, 470:

    ventura fata suo cursu,

    id. 6, 591; cf. Aur. Vict. Caes. 38.— Far more freq.,
    B.
    Pass. with mid. force, to turn one's self aside; and with esp. reference to the term. ad quem, to turn or betake one's self to any place; to turn in, put up at (in the latter sense esp. freq. in Plaut., whereas Cicero commonly uses the act. form; v. under no. II.).
    1.
    Prop.:

    si qui Cobiamacho (vico) deverterentur,

    Cic. Font. 5, 9:

    juvat ire jugis, qua nulla priorum Castaliam molli devertitur orbita clivo,

    Verg. G. 3, 293: deverti ad amicos suos, Cato ap. Fest. p. 234, 26 Müll.:

    devortitur apud suum paternum hospitem,

    Plaut. Mil. 2, 1, 56:

    apud aliquem,

    id. ib. 2, 2, 85; so Liv. 42, 1, 10; cf.

    ib. § 7: ad me in hospitium maximum,

    id. Poen. 3, 3, 60; cf.

    in amici hospitium,

    id. Mil. 3, 1, 146; id. Ps. 4, 2, 6:

    huc in tabernam,

    id. ib. 2, 2, 63:

    intro domum,

    id. Stich. 4, 1, 29; cf. Ter. Phorm. 2, 1, 82:

    in hortos in quibus devertebatur, pergunt,

    Tac. H. 3, 11.—
    2.
    Trop., to resort to, have recourse to (very rare):

    ad magicas artes,

    Ov. A. A. 2, 425:

    meas ad artes,

    id. M. 9, 62.—
    II.
    Neutr. (i. q. no. I. B.), to turn or go aside from any place or any direction; to turn or go towards; to turn in, put up, lodge anywhere.
    1.
    Prop.:

    viā devertit,

    Liv. 44, 43: viā, Plin. [p. 566] Pan. 52 fin.:

    devertere ad cauponem, ad hospitem,

    Varr. R. R. 3, 4, 9; Cic. Div. 1, 27, 57:

    ad aliquem,

    id. Fin. 5, 2; id. Att. 10, 16 fin.:

    ad villam Philemonis,

    id. Fam. 7, 18, 3; cf.:

    ad se in Albanum,

    id. Mil. 19, 51:

    ad villam suam,

    id. ib.:

    in villam suam,

    id. Off. 2, 18 fin.:

    domum regis hospitis,

    id. Deiot. 6, 17:

    Massiliam,

    id. Phil. 13, 6; cf.

    Interamnam,

    Tac. H. 2, 64:

    Rhodum,

    Suet. Tib. 12 et saep.—With apud (late Lat.; cf. deversor): in pago apud familiares devertimus, Ap. M. 4 init.; cf. id. ib. 10, p. 238, 14.— Absol.:

    itineris causa ut deverterem,

    Cic. Att. 3, 7.—
    2.
    Trop. (very rare):

    sed redeamus illuc, unde devertimus,

    have digressed, Cic. Fam. 12, 25, 4; so Liv. 35, 40:

    in haec devertisse non fuerit alienum,

    Plin. 2, 7, 5 fin. (Sillig, divertisse).

    Lewis & Short latin dictionary > devorto

  • 15 peto

    pĕto, īvi and ĭi, ītum, 3 ( perf. petīt, Verg. A. 9, 9;

    Ov F. 1, 109: petisti,

    Cic. Cat. 1, 5, 11; Verg. A. 4, 100; 12, 359:

    petistis,

    Auct. Her. 4, 15, 22:

    petissem,

    Cic. Verr. 1, 55, 145; Ov. M. 5, 26; Liv. 30, 25, 2:

    petisse,

    Cic. Quint. 11, 37; id. Verr. 2, 4, 63, § 140; Ov. [p. 1365] M. 9, 623; cf. Neue, Formenl. 2, 516 sq.), v. a. [Sanscr. root pat-, to fall upon, fly, find; Gr. pet- in piptô (pi-petô), to fall; cf. Lat. impetus and in petomai, to fly; cf. Lat. penna, acci-pit-er, etc.; the root of piptô, and therefore orig. to fall, fall upon; hence, to endeavor to reach or attain any thing].
    I.
    To fall upon any thing.
    A.
    Lit.
    1.
    In a hostile sense, to rush at, attack, assault, assail; to let fly at, aim a blow at, thrust at, etc. (class.; cf.:

    invado, aggredior): gladiatores et vitando caute, et petendo vehementer,

    Cic. Or. 68, 228:

    cujus latus mucro ille petebat,

    id. Lig. 3, 9:

    non latus aut ventrem, sed caput et collum petere,

    to thrust at, id. Mur. 26, 52:

    aliquem spiculo infeste,

    Liv. 2, 20:

    aliquem mālo,

    to throw an apple at any one, Verg. E. 3, 64:

    alicui ungue genas,

    Ov. A. A. 2, 452:

    aliquem saxis, id. de Nuce, 2: aprum jaculis,

    Suet. Tib. 72:

    aëra disco,

    Hor. S. 2, 2, 13:

    bello Penatìs,

    Verg. A. 3, 603:

    armis patriam,

    Vell. 2, 68, 3.—
    2.
    Without the notion of hostility: petere collum alicujus amplexu, to fall upon one's neck, to embrace one, M. Cael. ap. Quint. 4, 2, 124.—Esp. freq., to seek, to direct one's course to, to go or repair to, to make for, travel to a place:

    grues loca calidiora petentes,

    Cic. N. D. 2, 49, 125:

    Cyzicum,

    id. Fam. 14, 4, 3:

    Dyrrhachium,

    id. Planc. 41, 97:

    naves,

    to seek, take refuge in their ships, Nep. Milt. 5, 5:

    caelum pennis,

    to fly, Ov. F. 3, 457:

    Graiis Phasi petite viris,

    visited by the Greeks, id. P. 4, 10, 52:

    Metellus Postumium ad bellum gerendum Africam petentem,... urbem egredi passus non est,

    attempting to go, starting, Val. Max. 1, 1, 2.— Transf., of things, to proceed or go towards:

    campum petit amnis,

    Verg. G. 3, 522:

    mons petit astra,

    towers toward the stars, Ov. M. 1, 316: aliquem, to seek, go to a person:

    reginam,

    Verg. A. 1, 717:

    ut te supplex peterem, et tua limina adirem,

    id. ib. 6, 115: aliquid in locum or ad aliquem, to go to a place or person for something, to go in quest of, go to fetch:

    visum est tanti in extremam Italiam petere Brundisium ostreas,

    to go to Brundisium for oysters, Plin. 9, 54, 79, § 169:

    myrrham ad Troglodytas,

    id. 12, 15, 33, § 66:

    harena ad Aethiopas usque petitur,

    id. 36, 6, 9, § 51:

    collis, in quem vimina petebantur,

    id. 16, 10, 15, § 37:

    quaeque trans maria petimus,

    fetch, id. 19, 4, 19, §§ 58, 52.—
    II.
    Trop.
    A.
    To attack, assail one with any thing (class.):

    aiiquem epistulā,

    Cic. Att. 2, 2, 2:

    aliquem fraude et insidiis,

    Liv. 40, 55:

    aliquem falsis criminibus,

    Tac. A. 4, 31.—
    B.
    To demand, seek, require (cf. posco).
    1.
    In gen.:

    ita petit asparagus,

    Varr. R. R. 1, 23:

    ex iis tantum, quantum res petet, hauriemus,

    Cic. de Or. 3, 31, 123:

    aliquem in vincula,

    Quint. 7, 1, 55:

    aliquem ad supplicium,

    id. 7, 6, 6: poenas ab aliquo, to seek satisfaction from or revenge one's self on any one. ut poenas ab optimo quoque peteret sui doloris, Cic. Att. 1, 16, 7:

    ut merito ab eā poenas liberi sui petere debuerint,

    Quint. 3, 11, 12.—
    2.
    In partic.
    a.
    To demand or claim at law, to bring an action to recover, to sue for any thing (syn.:

    postulo): causam dicere Prius unde petitur... Quam ille qui petit,

    Ter. Eun. prol. 11:

    qui per se litem contestatur, sibi soli petit,

    Cic. Rosc Com. 18, 53: aliquando cum servis Habiti furti egit;

    nuper ab ipso Habito petere coepit,

    id. Clu. 59, 163:

    qui non calumniā litium alienos fundos, sed castris, exercitu, signis inferendis petebat,

    id. Mil. 27, 74.—
    b.
    To beg, beseech, ask, request, desire, entreat (syn.: rogo, flagito, obsecro); constr with ab and abl. of pers. (cf. infra); ante- and postclass., with acc. of pers.:

    vos volo, vos peto atque obsecro,

    Plaut. Curc. 1, 2, 60; freq. with ut:

    a te etiam atque etiam peto atque contendo, ut, etc.,

    Cic. Fam. 13, 1, 5:

    peto quaesoque, ut, etc.,

    id. ib. 5, 4, 2:

    peto igitur a te, vel, si pateris, oro, ut,

    id. ib. 9, 13, 3:

    petere in beneficii loco et gratiae, ut,

    id. Verr 2, 3, 82, § 189:

    petere precibus per litteras ab aliquo, ut,

    id. Sull. 19, 55:

    pacem ab aliquo,

    Caes. B. G. 2, 13:

    opem ab aliquo,

    Cic. Tusc. 5, 2, 5:

    vitam nocenti,

    Tac. A. 2, 31:

    petito, ut intrare urbem liceret,

    Just. 43, 5, 6.—Also, with id or illud, and ut, etc.: illud autem te peto, ut, etc., Dolab. ap. Cic. Fam. 9, 9, 2.—With obj.-clause (mostly poet.):

    arma umeris arcumque animosa petebat Ferre,

    Stat. Achill. 1, 352; cf.: cum peteret (solum) donari quasi proprio suo deo, Suet. Aug. 5: petit aes sibi dari eis artous, Gell. 9, 2, 1.—De aliquo (for ab aliquo), to beg or request of one (post-class.):

    si de me petisses, ut, etc.,

    Dig. 13, 6, 5.—Ab aliquo aliquid alicui, to beg a thing of one person for another (class.):

    M. Curtio tribunatum a Caesare petivi,

    Cic. Q. Fr. 2, 15, 3: ab aliquo pro aliquo petere, to intercede for:

    in eorum studiis, qui a te pro Ligario petunt,

    Cic. Lig. 10, 31.—With ex and abl. pers. (v. infra d.):

    eum petit litteris, ut ad Britanniam proficisceretur,

    Capitol. Pertin. 3, 5; Eutr. 2, 24.—Hence, pĕtītum, i, n., a prayer, desire, request, entreaty, Cat. 68, 39.—
    (β).
    Polit. t. t., to apply or solicit for an office, to be a candidate for office (different from ambire, to go about among the people to collect their votes, to canvass, which took place after the petitio):

    nemo est ex iis, qui nunc petunt, qui, etc.,

    Cic. Att. 1, 1, 2:

    consulatum,

    id. Phil. 2, 30, 76:

    praeturam,

    id. Verr. 1, 8, 23; Liv. 1, 35.—
    c.
    To solicit a person, to seek to possess, to woo:

    libidine sic accensa (Sempronia) ut viros saepius peteret quam peteretur,

    Sall. C. 25, 3:

    cum te tam multi peterent, tu me una petisti,

    Prop. 3, 13, 27:

    formosam quisque petit,

    id. 3, 32, 4:

    multi illam petiere,

    Ov. M. 1, 478; cf.: quae tuus Vir petet, cave, ne neges;

    Ne petitum aliunde eat,

    Cat. 61, 151.—
    d.
    To endeavor to obtain or pursue, to seek, strive after any thing, Plaut. Ep. 1, 2, 40:

    fugā salutem petere,

    Nep. Hann. 11, 4:

    praedam pedibus,

    Ov. M. 1, 534:

    gloriam,

    Sall. C. 54, 5:

    eloquentiae principatum,

    Cic. Or. 17, 56:

    sanguinis profusio vel fortuita vel petita,

    intentional, designed, produced by artificial means, Cels. 2, 8.—With inf.:

    bene vivere,

    Hor. Ep. 1, 11, 29:

    victricemque petunt dextrae conjungere dextram,

    Ov. M. 8, 421; 14, 571:

    conubiis natam sociare Latinis,

    Verg. A. 7, 96:

    aliquem transfigere ferro,

    Mart. 5, 51, 3.—With ex and abl., over, in the case of:

    ex hostibus victoriam petere,

    Liv. 8, 33, 13:

    supplicium ex se, non victoriam peti,

    id. 28, 19, 11:

    imperium ex victis hostibus populum Romanum petere,

    id. 30, 16, 7.—
    e.
    To fetch any thing:

    qui argentum petit,

    Plaut. Ep. 1, 1, 53:

    cibum e flammā,

    Ter. Eun, 3, 2, 38:

    altius initium rei demonstrandae,

    Cic. Caecin. 4, 10:

    aliquid a Graecis,

    id. Ac. 1, 2, 8:

    a litteris exiguam doloris oblivionem,

    to obtain, id. Fam. 5, 15, 4:

    suspirium alte,

    to fetch a deep sigh, Plaut. Cist. 1, 1, 57; cf.:

    latere petitus imo spiritus,

    Hor. Epod. 11, 10; and:

    gemitus alto de corde petiti,

    Ov. M. 2, 622:

    haec ex veteri memoriā petita,

    Tac. H. 3, 5, 1.—
    f.
    To take, betake one's self to any thing:

    iter a Vibone Brundisium terrā petere contendi,

    Cic. Planc. 40, 96:

    diversas vias,

    Val. Fl. 1, 91:

    alium cursum,

    to take another route, Cic. Att. 3, 8, 2:

    aliam in partem petebant fugam,

    betook themselves to flight, fled, Caes. B. G. 2, 24.—
    g.
    To refer to, relate to ( poet.):

    Trojanos haec monstra petunt,

    Verg. A. 9, 128.

    Lewis & Short latin dictionary > peto

  • 16 praebeo

    praebĕo, ŭi, ĭtum (old inf. praeberier, Plaut. Poen. 1, 1, 49; id. Am. 4, 2, 7), 2, v. a. [contr. from praehibeo, q. v. from prae-habeo], to hold forth, reach out, proffer, offer (class., esp. in the trop. signif.; syn.: ministro, suppedito, suggero).
    I.
    Lit.:

    canis parvulo praebens ubera,

    Just. 1, 4:

    cibum de manu,

    Col. 9, 1, 6: collum cultris, Juv [p. 1411] 10, 269:

    praebenda gladio cervix,

    id. 10, 345:

    jugulum,

    Sen. Agam. 973:

    cervicem,

    Petr. 97:

    os ad contumeliam,

    Liv. 4, 35:

    verberibus manus,

    Ov. A. A. 1, 16:

    aures,

    to give ear, listen, attend, Liv. 38, 52; Vulg.Sap. 6, 3: aurem, id. Job, 6, 28.—
    II.
    Transf., in gen., to give, grant, furnish, supply:

    aurum, vestem, purpuram Bene praebeo, nec quicquam eges,

    Plaut. Men. 1, 2, 11:

    panem,

    Nep. Them. 10, 3:

    sumptum,

    Just. 31, 4, 1:

    spectaculum,

    Sall. J. 14, 23:

    sponsalia,

    Cic. Q. Fr. 2, 6, 1: vicem, to supply the place of:

    vicem postium,

    to supply the place of posts, serve as posts, Plin. 8, 10, 10, § 31:

    eundem usum,

    id. 28, 11, 49, § 179.—
    B.
    Trop., to give, grant, furnish, render, cause, make, occasion; to show, exhibit, represent; and with se, to show, approve, behave one's self in a certain manner:

    operam reipublicae,

    Liv. 5, 4:

    materiam seditionis,

    id. 3, 46:

    honorem alicui,

    Plin. 15, 4, 5, § 19 (al. perhibuit):

    fidem alicui in periculis,

    Nep. Att. 4, 4.—Esp. with se and acc. of adj.:

    se talem alicui, qualem, etc.,

    Cic. Rosc. Am. 4, 11:

    in re misericordem et in testimonio religiosum se praebuit,

    id. Caecin. 10, 26:

    Pompeius se auctorem meae salutis praebuit,

    id. Sest. 50, 107:

    in eo vehementer se moderatum praebere,

    id. Off. 2, 21, 73:

    se in malis hominem praebuit,

    id. Fam. 15, 17, 3:

    se dignum suis majoribus,

    id. ib. 2, 18, 3:

    in eos, qui ea perficere voluerunt, me severum vehementemque praebeo,

    id. Cat. 4, 6, 12:

    me similem in utroque praebui,

    towards both, id. Sull. 8, 16.—With nom. of adj. (very rare):

    ut vobis videtur, praebebit se periculis fortis,

    Sen. Ep. 85, 26.—With abl.:

    pari se virtute praebuit,

    Nep. Dat. 2, 1:

    in eo magistratu pari diligentiā se Hannibal praebuit,

    id. Hann. 7, 5.—So, also, without se:

    Phormio in hac re ut aliis strenuum hominem praebuit,

    Ter. Phorm. 3, 1, 12; so, too, in neutr. signif. of a woman, to surrender herself to her lover:

    odi quae praebet, quia sit praebere necesse,

    Ov. A. A. 2, 685:

    praebere se legibus,

    i. e. to resign one's self to, submit to, Sen. Ep. 70, 9:

    praebere causam tollendi indutias,

    to give, Liv. 30, 4:

    suspicionem insidiarum,

    Nep. Dat. 10, 3:

    spem impunitatis aut locum peccandi,

    Col. 11, 1:

    gaudium et metum,

    Liv. 25, 27:

    tumultum,

    id. 28, 1:

    opinionem timoris,

    Caes. B. G. 3, 17:

    sonitum,

    Liv. 7, 36:

    caput argutae historiae,

    matter for an entertaining story, Prop. 3 (4), 20, 28:

    ludos,

    to furnish sport, Ter. Eun. 5, 6, 9.—With an obj.-clause, to permit, allow, let a thing be done ( poet.):

    quae toties rapta est, praebuit ipsa rapi,

    suffered herself to be carried off, Ov. H. 5, 132.—Hence, praebĭta, ōrum, n., what is furnished for support, allowance (postAug.):

    annua,

    Col. 1, 8, 17:

    praebitis annuis privavit,

    Suet. Tib. 50.

    Lewis & Short latin dictionary > praebeo

  • 17 procedo

    prō-cēdo, cessi, cessum, 3, v. n., to go forth or before, to go forwards, advance, proceed (class.; cf.: progredior, prodeo).
    I.
    Lit.
    A.
    In gen.:

    procedere ad forum,

    Plaut. Cas. 3, 3, 2:

    illuc procede,

    id. Capt. 5, 2, 1:

    a portu,

    Cic. Fam. 16, 9, 1: ante agmen, Hirt. B. G. 8, 27, 4:

    nil cum procede re lintrem Sentimus,

    Hor. S. 1, 5, 20:

    pedibus aequis,

    Ov. P. 4, 5, 3:

    passu tacito,

    Val. Fl. 5, 351.—
    B.
    In partic.
    1.
    In milit. lang., to go or march forwards, to advance, Caes. B. C. 3, 34:

    lente atque paulatim proceditur,

    id. ib. 1, 80; id. B. G. 6, 25:

    agmen procedit,

    Cic. Tusc. 2, 16, 37; Curt. 7, 3, 19:

    processum in aciem est,

    Liv. 25, 21:

    ipsi jam pridem avidi certaminis procedunt,

    id. 3, 62, 6.—Cf. of ships, Caes. B. G. 7, 61; Verg. A. 4, 587.—
    2.
    Of processions, to go on, set forward, move on, advance, etc.:

    funus interim Procedit: sequimur,

    Ter. And. 1, 1, 101; Hor. C. 4, 2, 49:

    tacito procedens agmine,

    Sil. 7, 91:

    vidisti Latios consul procedere fasces,

    id. 6, 443.—
    C.
    Transf.
    1.
    To go or come forth or out, to advance, issue:

    foribus foras procedere,

    Plaut. Ps. 2, 2, 12:

    castris,

    Verg. A. 12, 169:

    extra munitiones,

    Caes. B. G 5, 43:

    in medium,

    Cic. Verr. 2, 5, 36, § 94:

    e tabernaculo in solem,

    id. Brut. 9, 37:

    in pedes procedere nascentem, contra naturam est,

    to be born feet first, Plin. 7, 8, 6, § 45:

    mediā procedit ab aulā,

    Ov. M. 14, 46.—
    b.
    In gen., to show one's self, to appear:

    cum veste purpureā procedere,

    Cic. Div. 1, 52, 119:

    obviam alicui procedere,

    to go towards, go to meet, id. Sest. 13, 68; cf.:

    Jugurthae obvius procedit,

    Sall. J. 21, 1:

    obviam,

    id. ib. 53, 5:

    procedat vel Numa,

    Juv. 3, 138.—
    c.
    In partic., to issue from the mouth, to be uttered:

    sed interdum voces procedebant contumaces et inconsultae,

    Tac. A. 4, 60 init.; Vulg. 1 Cor. 14, 36.—
    d.
    Of stars, etc., to rise, come into view:

    Ecce Dionaei processit Caesaris astrum,

    Verg. E. 9, 47:

    vesper,

    id. ib. 6, 86.—
    e.
    Of the moon, to wax, increase, Pall. 7, 3.—
    2.
    Of plants, to put forth, spring forth, grow (ante-class. and in post-Aug. prose):

    antequam radices longius procedere possint,

    Varr. R. R. 1, 23, 5:

    plerumque germen de cicatrice procedit,

    Col. 4, 22, 4:

    gemma sine dubio processura,

    Pall. 7, 5, 3; 8, 3, 1 et saep.—
    3.
    Of place, to project, extend:

    ita ut in pedes binos fossa procedat,

    Plin. 17, 21, 35, § 159:

    Lydia super Ioniam procedit,

    id. 5, 29, 30, § 110:

    promuntorium, quod contra Peloponnesum procedit,

    id. 4, 2, 3, § 6; Cels. 8, 1.—
    II.
    Trop.
    A.
    Of time, to advance, pass, elapse (class.):

    ubi plerumque noctis processit,

    Sall. J. 21, 2; Nep. Pel. 3, 3:

    jamque dies alterque dies processit,

    Verg. A. 3, 356:

    dies procedens,

    Cic. Tusc. 3, 22, 53:

    procedente tempore,

    in process of time, Plin. Ep. 6, 31, 17:

    si aetate processerit,

    Cic. Phil. 5, 18, 50:

    tempus processit,

    Caes. B. C. 3, 25:

    procedente die,

    Liv. 28, 15; Plin. Ep. 3, 20, 8:

    procedunt tempora tarde,

    Ov. Tr. 5, 10, 5:

    incipient magni procedere menses,

    Verg. E. 4, 12:

    pars major anni jam processerat,

    Liv. 3, 37.—
    B.
    To come or go forth, to appear, to present or show one's self ( poet. and post-Aug.):

    nunc volo subducto gravior procedere voltu,

    i. e. to conduct myself more gravely, to undertake more serious matters, Prop. 2, 10 (3, 1), 9:

    quis postea ad summam Thucydidis, quis Hyperidis ad famam processit?

    Petr. 2.—
    2.
    In partic., to go or get on, to advance, make progress (class.; cf.

    proficio): dicendi laude multum,

    Cic. Brut. 36, 137:

    in philosophiā,

    id. Fin. 3, 2, 6:

    honoribus longius,

    id. Brut. 48, 180; cf. id. Har. Resp. 23, 48:

    ad virtutis aditum,

    id. Fin. 3, 14, 48:

    ambitio et procedendi libido,

    a passion for getting on, for rising in the world, Plin. Ep 8, 6, 3:

    longius iras,

    Verg. A. 5, 461:

    perspicuum est, quo compositiones unguentorum processerint,

    to what extent, how far, Cic. N. D. 2, 58, 146:

    ut ratione et viā procedat oratio,

    id. Fin. 1, 9, 29:

    eo vecordiae processit, ut,

    went so far in folly, Sall. J. 5, 2:

    Adherbal, ubi intellegit eo processum,

    id. ib. 21, 1; so,

    processit in id furoris,

    Vell. 2, 80, 2:

    eoque ira processit, ut, etc.,

    Liv. 9, 26, 2:

    ex infimā fortunā in ordinem senatorium, et ad summos honores,

    Suet. Rhet. 1, 10.—
    C.
    To run on, continue, remain:

    et cum stationes procederent, prope obruentibus infirmum corpus armis,

    i. e. guard duty returned so frequently as to seem continuous, Liv. 5, 48, 7:

    ut iis stipendia procederent,

    id. 25, 5, 8; 27, 11, 14; cf.

    aera,

    id. 5, 7, 12.—
    D.
    To go on, continue, follow; esp. of speech, etc.:

    ad dissuadendum,

    Liv. 30, 35; cf. Plaut. Am. prol. 117: non imitor lakônismon tuum:

    altera jam pagella procedit,

    Cic. Fam. 11, 25, 2.—
    E.
    To [p. 1451] turn out, result, succeed, prosper (class.):

    parum procedere,

    Ter. And. 4, 1, 48; Liv. 1, 57; 38, 7:

    nonnumquam summis oratoribus non satis ex sententiā eventum dicendi procedere,

    Cic. de Or. 1, 27, 123:

    alicui pulcherrime,

    id. Phil. 13, 19, 40:

    alicui bene,

    id. Rab. Post. 1, 1:

    omnia prospere procedent,

    Cic. Fam. 12, 9, 2.— Impers. (cf. succedo): quibus cum parum procederet, Cael. ap. Cic. Fam. 8, 12, 3; cf.:

    velut processisset Spurio Licinio,

    Liv. 2, 44, 1.— Absol., to turn out or succeed well:

    mane quod tu occoeperis negotium agere, id totum procedit diem,

    Plaut. Pers. 1, 3, 34:

    ferme ut quisque quidque occoeperit, sic ei procedunt post principia,

    id. ib. 4, 1, 4:

    Syre, processisti hodie pulcre,

    have succeeded finely, Ter. Ad. 5, 9, 22:

    si processit,

    Cic. Verr. 2, 3, 98, § 227:

    quod si consilia Andranodoro processissent,

    Liv. 24, 26, 5.—
    2.
    To turn out favorably for, to result in favor of, to benefit, be of use to one:

    totidem dies emptori procedent,

    Cato, R. R. 148:

    benefacta mea reipublicae procedunt,

    Sall. J. 85, 5; Ov. H. 9, 109.—
    3.
    To be effectual:

    venenum non processerat,

    Tac. A. 15, 60:

    medicina processit,

    Col. 6, 6, 4.—
    F.
    To go or pass for, to be counted or reckoned as any thing (anteand post-class.):

    ut binae (oves) pro singulis procedant,

    shall be reckoned as one, Varr. R. R. 2, 2, 5; Dig. 5, 3, 32:

    quod ita procedit, si ea, cui donabatur, eum interposuit,

    ib. 24, 1, 11.—
    G.
    To happen, take place, occur (ante-class.):

    numquid processit ad forum hodie novi?

    Plaut. Most. 4, 3, 7.—
    H.
    To come or proceed from, to be derived from (post-class.):

    res, quae a sacratissimis imperatoribus procedunt,

    Cod. Just. 7, 37, 3.— In part. pass.:

    in processā aetate,

    advanced, Scrib. Comp. 100.

    Lewis & Short latin dictionary > procedo

  • 18 gradus

        gradus ūs, m    [GRAD-], a step, pace, gait, walk: gradum facere: Suspenso gradu ire, T.: quieto et placido gradu sequi, Ph.: citato gradu, L.: concito gradu, Ph.: pleno gradu, at a quick step, S.: presso gradu, at a moderate pace, L.: gradum celerare, hasten, V.: conripere, H.: addere, L.: sistere, V.: sustinere, O.: revocare, V.: referre, O.: ferre per agmen gradūs, charge, O.— A station, position, ground: stabili gradu impetum excipere, L.: In gradu stetimus, O.: hostes gradu demoti, L.— Plur, steps, rounds, stairs: in gradibus Concordiae stare: templi: cui (templo) gradibus surgebant limina, V.: si gradibus trepidatur ab imis, Iu.—Fig., a step, stage, degree, grade: ex aedilitate gradum ad censuram fecit, L.: hunc gradum mei reditūs esse, quod, etc., towards my return: primos gradūs vicina fecit (of love), O.: gradu post me sedet uno, H.— An approach, advance, progress, march: Quem mortis timuit gradum? form, H.: imperi: spondeus habet non expertem dignitatis gradum, march.—A step, degree, grade, stage, rank, interval: civis hoc gradu: senatorius: gradu amplissimo dignissimus: omnes sonorum, notes: totidem gradūs distamus ab illo, O.: per omnīs honorum gradūs: altior dignitatis: ascendens gradibus magistratuum: sonorum gradūs, intervals: peccatorum gradūs: cognominis, distinction, O.: Per gradūs (i. e. gradatim), O.: Hi plerumque gradūs, stages (of ruin), Iu.— Self-possession: de gradu deici, be disconcerted.—A position, relation: gradu depulsus, overthrown, N.: gradum filii apud te habere, L.
    * * *
    step; position

    Latin-English dictionary > gradus

  • 19 calumnia

    călumnĭa (old form kălumnĭa; v. the letter K), ae, f. [perh. for calvomnia, from calvor; cf. incīlo], trickery, artifice, chicanery, cunning device.
    I.
    Lit.
    A.
    In gen.:

    per obtrectatores Lentuli calumniā extracta res est,

    Cic. Q. Fr. 2, 2, 3:

    (Lucullus) inimicorum calumniā triennio tardius quam debuerat triumphavit,

    id. Ac. 2, 1, 3:

    inpediti ne triumpharent calumniā paucorum, quibus omnia honesta atque inhonesta vendere mos erat,

    Sall. C. 30, 4:

    Metellus calumniā dicendi tempus exemit,

    Cic. Att. 4, 3, 3:

    cum omni morā, ludificatione, calumniā senatūs auctoritas impediretur,

    id. Sest. 35, 75.— Plur.:

    res ab adversariis nostris extracta est variis calumniis,

    Cic. Fam. 1, 4, 1.—
    B.
    In partic.
    1.
    A pretence, evasion, subterfuge:

    juris judicium cum erit et aequitatis, cave in istā tam frigidā, tam jejunā calumniā delitescas,

    Cic. Caecin. 21, 61:

    senatus religionis calumniam non religione, sed malevolentiā... comprobat,

    id. Fam. 1, 1, 1:

    Carneades... itaque premebat alio modo nec ullam adhibebat calumniam,

    id. Fat. 14, 31:

    calumniam stultitiamque ejus obtrivit ac contudit,

    id. Caecin. 7, 18:

    illud in primis, ne qua calumnia, ne qua fraus, ne quis dolus adhibeatur,

    id. Dom. 14, 36:

    quae major calumnia est, quam venire imberbum adulescentulum... dicere se filium senatorem sibi velle adoptare?

    id. ib. 14, 37.—
    2.
    In discourse, etc., a misrepresentation, false statement, fallacy, cavil (cf.:

    cavillatio, perfugium): haec cum uberius disputantur et fusius, facilius effugiunt Academicorum calumniam,

    Cic. Ac. 2, 7, 20:

    (Carneades) saepe optimas causas ingenii calumniā ludificari solet,

    id. Rep. 3, 5, 9:

    nec Arcesilae calumnia conferenda est cum Democriti verecundiā,

    id. Ac. 2, 5, 14:

    si in minimis rebus pertinacia reprehenditur, calumnia etiam coërcetur,

    id. ib. 2, 20, 65:

    altera est calumnia, nullam artem falsis adsentiri opinionibus,

    Quint. 2, 17, 18:

    si quis tamen... ad necessaria aliquid melius adjecerit, non erit hac calumniā reprendendus,

    id. 12, 10, 43.—
    3.
    A false accusation, malicious charge, esp. a false or malicious information, or action at law, a perversion of justice ( = sukophantia):

    jam de deorum inmortalium templis spoliatis qualem calumniam ad pontifices adtulerit?

    false report, Liv. 39, 4, 11:

    Scythae... cum confecto jam bello supervenissent, et calumniā tardius lati auxilii, mercede fraudarentur,

    an unjust charge, Just. 42, 1, 2:

    quamquam illa fuit ad calumniam singulari consilio reperta ratio... Quae res cum ad pactiones iniquissimas magnam vim habuit, tum vero ad calumnias in quas omnes inciderent, quos vellent Apronius,

    Cic. Verr. 2, 3, 15, § 38:

    causam calumniae reperire,

    id. ib. 2, 2, 8, §

    21: (Heraclius), a quo HS. C. milia per calumniam malitiamque petita sunt,

    id. ib. 2, 2, 27, §

    66: mirari improbitatem calumniae,

    id. ib. 2, 2, 15, §

    37: exsistunt etiam saepe injuriae calumniā quādam et nimis callidā juris interpretatione,

    id. Off. 1, 10, 33:

    iste amplam occasionem calumniae nactus,

    id. Verr. 2, 2, 25, § 61:

    quem iste in decumis, in rebus capitalibus, in omni calumniā praecursorem habere solebat et emissarium,

    id. ib. 2, 5, 41, § 108; 2, 2, 9, §

    25: ad rapinas convertit animum, vario et exquisitissimo calumniarum et auctionum et vectigalium genere,

    Suet. Calig. 38 init.; cf.

    the context: calumniā litium alienos fundos petere,

    Cic. Mil. 27, 74:

    adeo illis odium Romanorum incussit rapacitas proconsulum, sectio publicanorum, calumniae litium,

    Just. 38, 7, 8:

    calumniarum metum inicere alicui,

    Suet. Caes. 20:

    principes confiscatos ob tam leve ac tam inpudens calumniarum genus, ut, etc.,

    id. Tib. 49:

    calumniis rapinisque intendit animum,

    id. Ner. 32:

    creditorum turbam... nonnisi terrore calumniarum amovit,

    id. Vit. 7:

    fiscales calumnias magna calumniantium repressit,

    id. Dom. 9 fin.Plur.:

    istae calumniae,

    App. Mag. 1, p. 273, 9; cf.:

    calumnia magiae,

    id. ib. 2, p. 274, 10.—
    4.
    Hence, jurid. t. t., the bringing of an action, whether civil or criminal, in bad faith:

    actoris calumnia quoque coërcetur,

    litigiousness on the part of the plaintiff, Just. Inst. 4, 16, 1 Sandars ad loc.; Gai Inst. 4, 174: vetus calumniae actio, a prosecution for blackmail or malicious prosecution, id. ib.: calumniam jurare, to take the oath that the action is brought or defence offered in good faith, Cael. ap. Cic. Fam. 8, 8, 3: sei juraverit calumniae causā non postulare, Lex Acil. Repetund. 19; Dig. 39, 2, 7; cf.: praeter jusjurandum exigere non calumniae causā infitias ire, Gai Inst. 4, 172:

    jusjurandum exigere non calumniae causā agere,

    id. ib. 4, 176.—Hence:

    nec satis habere bello vicisse Hannibalem, nisi velut accusatores calumniam in eum jurarent ac nomen deferrent,

    Liv. 33, 37, 5 Weissenb. ad loc; so,

    de calumniā jurare,

    Dig. 39, 2, 13, § 3: jusjurandum de calumniā, Gai Inst. 4, 179; Dig. 12, 3, 34 al.: et quidem calumniae judicium adversus omnes actiones locum habet, a conviction in a cross-action for malicious prosecution, Gai Inst. 4, 175:

    turpissimam personam calumniae honestae civitati inponere,

    to fasten the vile character of a malicious prosecutor upon, Cic. Verr. 2, 2, 17, § 43:

    sine ignominiā calumniae accusationem relinquere non posse,

    id. Clu. 31, 86.— The person convicted of this charge was branded on the forehead with the letter K; v. calumniator.—
    II.
    Transf., a conviction for malicious prosecution ( = calumniae judicium, v. I. A. 4. supra):

    hic illo privato judicio, mihi credite, calumniam non effugiet,

    Cic. Clu. 59, 163: scito C. Sempronium Rufum, mel ac delicias tuas, calumniam maximo plausu tulisse, Cael. ap. Cic. Fam. 8, 8, 1:

    accusare alienae dominationis scelerisque socius propter calumniae metum non est ausus,

    Cic. Dom. 19, 49:

    perinde poenā teneri ac si publico judicio calumniae condemnatus,

    Tac. A. 14, 41:

    calumniam fictis eludere jocis,

    Phaedr. 3, prol. 37.—
    III.
    Trop.
    A.
    Of abstr. things: in hac igitur calumniā timoris et caecae suspitionis tormento, cum plurima ad alieni sensūs conjecturam, non ad suum judicium scribantur, i. e. when the writer ' s mind is made the fool of his fears, Caecil. ap. Cic. Fam. 6, 7, 4. —
    B.
    Contra se, a mistaken severity towards one ' s self:

    inveni qui Ciceroni crederent, eum (Calvum) nimiā contra se calumniā verum sanguinem perdidisse,

    Quint. 10, 1, 115 (referring to Cic. Brut. 82, 283: nimium inquirens in se atque ipse sese observans, metuensque ne vitiosum colligeret, etiam verum sanguinem deperdebat).

    Lewis & Short latin dictionary > calumnia

  • 20 gradus

    grădus, ūs (archaic gen. sing. graduis, Varr. ap. Non. 494, 17; dat. gradu, Lucil. ap. Fest. s. v. remeligines, p. 276 Müll.), m. [kindr. with Sanscr. kram, to go; v. gradior], a step, pace (cf.: gressus, passus, incessus).
    I.
    Lit.:

    ad hanc conversionem, quae pedibus et gradu non egeret, ingrediendi membra non dedit,

    Cic. Univ. 6: quaenam vox ex te resonans meo gradu remoram facit? Lucil. l. l.: gradum proferre pedum, Enn. ap. Fest. S. V. PEDUM, p. 249, a Müll. (Trag. v. 248 Vahl.): quo nunc incerta re atque inorata gradum Regredere conare? id. ap. Non. 166, 23 (Trag. v. 12 Vahl.):

    gradum facere,

    Cic. de Or. 2, 61, 249:

    tollere gradum,

    Plaut. Bacch. 3, 6, 6:

    ad forum suspenso gradu placide ire perrexi,

    Ter. Phorm. 5, 6, 27:

    quieto et placido gradu sequi,

    Phaedr. 2, 7, 6; cf.

    , on the contrary: celeri gradu Eunt uterque,

    Plaut. Trin. 3, 1, 22:

    ut tu es gradibus grandibus,

    id. Ep. 1, 1, 11:

    citato gradu in hostem ducere,

    Liv. 28, 14, 17:

    concito gradu properare,

    Phaedr. 3, 2, 11:

    gradum celerare,

    to hasten, Verg. A. 4, 641: so,

    corripere,

    Hor. C. 1, 3, 33:

    addere,

    Liv. 26, 9, 5:

    sistere,

    Verg. A. 6, 465:

    sustinere,

    Ov. F. 6, 398:

    revocare,

    Verg. A. 6, 128:

    referre,

    Ov. F. 5, 502:

    vertere,

    Stat. Th. 8, 138 et saep.:

    peditum aciem instructam pleno gradu in hostem inducit,

    at full pace, at a quick step, Liv. 4, 32, 10; 34, 15, 3; 34, 16, 2; cf.: militari gradu viginti milia passuum horis quinque dumtaxat aestivis conficienda sunt;

    pleno autem gradu, qui citatior est, totidem horis XXIV. milia peragenda sunt,

    Veg. 1, 9:

    modico gradu,

    Liv. 30, 5, 3: presso gradu, = badên, with measured step, a moderate pace, id. 28, 14, 14:

    citato gradu,

    id. 28, 14, 17; Trebon. ap. Cic. Fam. 12, 16, 2: non gradu, sed praecipiti cursu a virtute descitum, ad vitia transcursum, step by step, = gradatim, Vell. 2, 1, 1:

    per gradus,

    Ov. M. 2, 354.—
    B.
    Trop., a step, stage, degree:

    quem mortis timuit gradum,

    pace, approach, Hor. C. 1, 3, 17:

    hunc quasi gradum quendam atque aditum ad cetera factum intelligitis,

    Cic. Agr. 2, 15, 38; cf.:

    itaque majoribus nostris in Africam ex hac provincia gradus imperii factus est,

    id. Verr. 2, 2, 1, § 3; Quint. 3, 6, 8; so,

    Crassus Licinius nec consul nec praetor ante fuerat, quam censor est factus: ex aedilitate gradum censuram fecit,

    Liv. 27, 6, 17; 6, 35, 2 Drak.:

    hunc gradum mei reditus esse, quod mulieres revertissent,

    a step towards my return, Cic. Att. 7, 23, 2; cf. Liv. 6, 42, 2:

    notitiam primosque gradus vicinia fecit: Tempore crevit amor,

    Ov. M. 4, 59; cf. Prop. 1, 13, 8:

    cum consuleretur, quid sentiret, Non possum, inquit, tibi dicere: nescio enim quid de gradu faciat: tamquam de essedario interrogaretur,

    i. e. of the Peripatetics, Sen. Ep. 29:

    etsi spondeus, quod est e longis duabus, hebetior videtur et tardior, habet tamen stabilem quendam et non expertem dignitatis gradum,

    pace, Cic. Or. 64, 216.
    II.
    Transf.
    A.
    In milit. and gladiator's lang., station, position, ground taken by a combatant:

    obnisos vos (velim) stabili gradu impetum hostium excipere,

    Liv. 6, 12, 8; cf. Tac. H. 2, 35:

    de gradu libero ac stabili conari,

    Liv. 34, 39, 3:

    in suo quisque gradu obnixi, urgentes scutis, sine respiratione ac respectu pugnabant,

    id. 8, 38, 11:

    inque gradu stetimus, certi non cedere,

    Ov. M. 9, 43:

    hostes gradu demoti,

    Liv. 6, 32, 8 Drak. N. cr.; for which:

    turbare ac statu movere,

    id. 30, 18, 4.—
    2.
    Trop., a firm position or stand:

    corda virum mansere gradu,

    i. e. firm, steadfast, Sil. 16, 21:

    fortis et constantis est, non perturbari in rebus asperis, nec tumultuantem de gradu deici, ut dicitur,

    to let one's self be disconcerted, Cic. Off. 1, 23, 80; cf.:

    dejectus de gradu,

    id. Att. 16, 15, 3: motus gradu, Sen. Const. Sap. 19:

    gradu depulsus,

    Nep. Them. 5, 1; cf.:

    nam si gradum, si caritatem filii apud te haberem,

    Liv. 40, 9, 3.—
    B. 1.
    Lit. (usu. in plur.): quemadmodum scalarum gradus si alios tollas, alios incidas, etc., Caecin. ap. Cic. Fam. 6, 7, 3:

    haerent parietibus scalae, postesque sub ipsos Nituntur gradibus,

    Verg. A. 2, 443:

    gradus templorum,

    Cic. Att. 4, 1, 5:

    gradus ejusdem templi tollebantur,

    id. Sest. 15, 34; cf.:

    aerea cui (templo) gradibus surgebant limina,

    Verg. A. 1, 448; Vell. 2, 3, 1:

    pro Palatii gradibus,

    Suet. Ner. 8; id. Vit. 15:

    praeceps per gradus ire,

    id. Calig. 35:

    si gradibus trepidatur ab imis,

    Juv. 3, 200.—
    (β).
    Sing.:

    cum dextro pede primus gradus ascenditur,

    Vitr. 3, 3.—
    b.
    Transf., of things that rise by steps.
    (α).
    In hair-dressing, a braid of hair:

    caput in gradus atque anulos comptum,

    Quint. 12, 10, 47:

    comam in gradus frangere,

    id. 1, 6, 44; cf.:

    coma in gradus formata,

    Suet. Ner. 51.—
    (β).
    In econom. lang., a spit or such a depth of earth as can be dug at once with the spade, Col. 3, 13, 19; 4, 1, 3.—
    (γ).
    In math., a degree of a circle, Manil. 1, 579.—
    (δ).
    In veterin. lang., a wrinkle on the roof of a horse's mouth, Veg. Vet. 1, 2; 32; 4, 2.—
    2.
    Trop., a step, degree in tones, in age, relationship, rank, etc. (equally common in sing. and plur.):

    ille princeps variabit et mutabit, omnes sonorum tum intendens tum remittens persequetur gradus,

    Cic. Or. 18, 59; cf. id. de Or. 3, 61, 227:

    ab ima ad summam (vocem) ac retro multi sunt gradus,

    Quint. 11, 3, 15; cf. Vulg. Psa. 119 Tit. et saep.:

    Paulatim gradus aetatis scandere adultae,

    Lucr. 2, 1123; cf.:

    quod tanta penuria est in omni vel honoris vel aetatis gradu, ut, etc.,

    Cic. Fam. 3, 11, 3; so,

    aetatis,

    Vell. 2, 36, 2; Quint. 3, 7, 15; Suet. Aug. 79; id. Tit. 3 al.:

    unus gradus et una progenies,

    Lact. 2, 10, 10:

    nostri quoque sanguinis auctor Juppiter est, totidemque gradus distamus ab illo,

    Ov. M. 13, 143; cf.:

    a matre Magnum Pompeium artissimo contingebat gradu,

    Suet. Aug. 4; id. Ner. 2:

    qui (populus) te tam mature ad summum imperium per omnes honorum gradus extulit,

    Cic. Cat. 1, 11, 28:

    gradus dignitatis,

    id. Rep. 1, 27; cf. id. ib. 1, 27 fin.—Sing.:

    ex tam alto dignitatis gradu,

    Cic. Lael. 3, 12 fin.:

    gradus altior, altissimus, amplissimus, dignitatis,

    id. Clu. 55, 150; id. Phil. 1, 6, 14; id. Mur. 14, 30; cf. also id. ib. 27, 55:

    summum in praefectura florentissima gradum tenere et dignitatis et gratiae,

    id. Planc. 13, 32:

    a senatorio gradu longe abesse,

    id. de Imp. Pomp. 21, 61; cf.:

    ascendens gradibus magistratuum,

    id. Brut. 81, 281.—Without gen.:

    etenim quis est civis praesertim hoc gradu, quo me vos esse voluistis, tam oblitus beneficii vestri, etc.,

    id. Phil. 6, 7, 18; id. Ac. 2, 2, 6:

    omni gradu amplissimo dignissimus,

    id. Fam. 6, 10, 2:

    gradus officiorum,

    id. Off. 1, 45, 160:

    temporum servantur gradus,

    id. Part. 4, 12: cf.:

    non iidem erunt necessitudinum gradus qui temporum,

    id. Off. 1, 18, 59:

    gradus cognationis,

    Dig. 38, 10, 1 sqq.:

    v. de gradibus,

    Paul. Sent. 4, 11, 1 -8:

    agnationis,

    Gai. Inst. 3, 10, 11:

    si plures eodem gradu sint agnati,

    Ulp. Fragm. 26, 5: cognati ex transverso gradu usque ad quartum gradum, i. e. collateral kindred (opp. parentes et liberi), id. ib. 5, 6:

    gradus plures sunt societatis hominum,

    id. ib. 1, 17, 53:

    peccatorum gradus,

    id. Verr. 2, 3, 74, § 172:

    oratorum aetates et gradus,

    id. Brut. 32, 122; cf.:

    gradus et dissimilitudines Atticorum,

    id. ib. 82, 285:

    accendendi judicis plures sunt gradus,

    Quint. 11, 3, 166; 6, 4, 67: nec gradus est ultra Fabios cognominis ullus;

    Illa domus meritis Maxima dicta suis,

    Ov. F. 1, 605:

    si ita esset, quid opus erat te gradatim istuc pervenire?... A beatis ad virtutem, a virtute ad rationem video te venisse gradibus,

    Cic. N. D. 1, 32, 89; cf.:

    omnes gradus virtutis implere,

    Lact. 5, 14, 18; and:

    hi plerumque gradus,

    Juv. 11, 46.

    Lewis & Short latin dictionary > gradus

См. также в других словарях:

  • Self-arrest — is a mountaineering related maneuver in which a climber that has fallen and is sliding down a snow or ice slope arrests (stops) the slide by himself without recourse to a rope or other belay system.Self arrest can be performed by using an ice axe …   Wikipedia

  • Self-enquiry — (also spelled self inquiry) (Sanskrit IAST|ātma vicāra ) is a practice of meditation designed to rapidly bring about Self realization, Self awareness, spiritual liberation or enlightenment, and is most commonly associated with its most famous… …   Wikipedia

  • Self-creation cosmology — (SCC) theories are gravitational theories in which the mass of the universe is created out of its self contained gravitational and scalar fields, as opposed to the theory of continuous creation cosmology or the steady state theory which depend on …   Wikipedia

  • Towards a Sociology of the Novel — ( Pour une sociologie du roman ) is a book written by Lucien Goldmann. The book was published 1963 in French. The book was a seminal work for Goldmann. In it, he lays out his theory of the novel. Explanation of the Text Goldmann s Thesis “The… …   Wikipedia

  • Self-concept — Self construction redirects here. For other uses, see Self construction (disambiguation). Not to be confused with Self awareness, Self consciousness, Self image, or Self perception. Contents 1 Overview 2 A Brief History 3 Academic Self …   Wikipedia

  • Self — Self, n.; pl. {Selves}. 1. The individual as the object of his own reflective consciousness; the man viewed by his own cognition as the subject of all his mental phenomena, the agent in his own activities, the subject of his own feelings, and the …   The Collaborative International Dictionary of English

  • Self-efficacy — is the belief that one is capable of performing in a certain manner to attain certain goals. [Ormrod, J. E. (2006). Educational Psychology: Developing Learners (5th ed.), [http://wps.prenhall.com/chet ormrod edpsych 5/0,5159,1775072… …   Wikipedia

  • Self-help groups for mental health — are voluntary associations of people who share a common desire to overcome mental illness or otherwise increase their level of cognitive or emotional wellbeing.cite journal | last = Humphreys | first = Keith | coauthors = Rappaport, Julian |… …   Wikipedia

  • Self-assembly — is a term used to describe processes in which a disordered system of pre existing components forms an organized structure or pattern as a consequence of specific, local interactions among the components themselves, without external direction.Self …   Wikipedia

  • Self-compassion — is extending compassion to one s self in instances of perceived inadequacy, failure, or general suffering. Neff has defined self compassion as being composed of three main components self kindness, common humanity, and mindfulness.Neff, K. D.… …   Wikipedia

  • Self-stabilization — is a concept of fault tolerance in distributed computing. Distributed computing systems are challenging to debug and analyze. As a result, strong properties (properties that hold under a variety of circumstances) of such systems are especially… …   Wikipedia

Поделиться ссылкой на выделенное

Прямая ссылка:
Нажмите правой клавишей мыши и выберите «Копировать ссылку»